Ο Παππούς Παναής από τη Λύση

Το παρόν κείμενο το έγραψα και το δημοσίευσα στις 30 Δεκεμβρίου του 1993, τέσσερα χρόνια μετά την αποδημία του παππού μας. Του παππού Παναή από τη Λύση, του κοσμοκαλόγερου, που δεν ιερώθηκε, αλλά έμεινε λαϊκός και υπηρετούσε στη Λύση τον ναό της Παναγίας. Τον γνώρισα στην προσφυγιά μας στη Λάρνακα, τον αγάπησα, βίωσα τα χαρίσματα της ψυχής του. Πιστεύω ότι θα αγίασε.

Το ξαναδημοσιεύω τώρα, μια που τότε δεν είχαμε ιστολόγια.

«Ζωή σημαίνει ήλιο και νερό.
Αγάπη είναι προσφορά «άνευ όρων».
Πίστη μια αναμμένη λαμπάδα στην καρδιά
κι ελεύθερος ο άνθρωπος που μόνος του διαλέγει
πώς ν’ αγαπά, να ζει και να πιστεύει
χωρίς προσχήματα κι ενδοιασμούς».
Κλ. Αγγελίδου

Μα είναι δυνατόν να πέρασαν κιόλας τέσσερα χρόνια από τη μέρα που ο παππούς ο Παναής, ο παππούς ο δικός μας, μακαρίστηκε και μας άφησε σε πνευματική ορφάνια, χωρίς το φως που ακτινοβολούσε στο πρόσωπό του, το φως της Αιώνιας Αλήθειας, το φως της Δικαιοσύνης, το φως της Αγιότητας, το φως της Ωραιότητας;

«Και το φως εν τη σκοτία φαίνει, και η σκοτία αυτό ου κατέλαβεν» (Κατά Ιωάννην 1,5)

Γιατί μόνο ο άνθρωπος που αγίασε κατά χάριν Θεού μπορεί ν’ αγιάζει και τους άλλους. Μόνο όποιος έγινε ο ίδιος φως, μπορεί να φωτίζει τους άλλους.

Κι όλοι εμείς, που οι ψυχές μας ξαπόστασαν στην όαση του σπιτιού του, όλοι εμείς που η λάμψη της αγιότητάς του καταύγασε το είναι μας, που μεθύσαμε από το άρωμα της ψυχής του, όλοι εμείς τα πνευματικά του παιδιά θα τον ευγνωμονούμε και θα τον θυμόμαστε σ’ όλη μας τη ζωή. Τι κι αν δεν είχε δικά του παιδιά; Εμείς όλοι είμαστε παιδιά του.

Αναντίρρητα, κοντά στον παππού Παναή βιώσαμε τη Χάρη του Θεού. Ο παππούς Παναής μάς έμαθε ότι ο Χριστός είναι χαρά, γλυκύτητα, καλοσύνη, αγάπη, ταπείνωση, πνευματικός αγώνας, προσφορά προς τον άλλο, τον αδελφό μας. Μας έμαθε, επίσης, με τον δικό του ιδιόμορφο τρόπο των παραβολών ότι μέσα στην Αγάπη του Θεού θα βρούμε το νόημα της ζωής μας, θα σώσουμε την ψυχή μας, βέβαια μέσα από τον δύσκολο και δύσβατο δρόμο της Αρετής.

Τώρα, το σπίτι των παππούδων μας, του παππού Βασίλη και της αδελφής τους της Τρυφωνούς, δεν είναι σαν και πρώτα. Τα δύο αδέλφια του παππού Παναή, όπως και όλοι εμείς νιώθουμε τόσο πολύ την έλλειψή του, αν και η παρουσία του είναι εμφανής, λες και τον βλέπουμε να κάθεται πάντα στην ίδια καρέκλα, ένα κεφαλάκι κάτασπρο, γλυκό κι αγαπημένο, κουλουριασμένος στο πλεκτό του, με τα χέρια πλεγμένα ή σε εγρήγορση να πλέκουν, ή άλλοτε να κρατά ένα βιβλίο να διαβάζει και να μας αναλύει κάποιο χωρίο μ’ εκείνο το αστραφτερό βλέμμα που έβγαζε σπίθες- σπίθες της ομορφιάς του και σπίθες της αγάπης του.

Κάθε φορά που κίναγα για να πάω να τους δω πετάριζε η καρδιά μου κι άνοιγε σε μια γλυκιά προσμονή. Λαχταρούσε να την κανακέψουνε με λόγια αγάπης, ζεστασιάς, να τη σεργιανίσουνε σε κόσμους μαγικούς, παραμυθένιους, μέσα στον κόσμο μας. Εξάλλου, μαζί με τον παππού Παναή γελάσαμε πολύ. Λυτρωτικά. Ήταν ένα γέλιο κάθαρσης της ψυχής από καθετί μικρό. Ένα γέλιο γάργαρο, καθάριο, χορτάτο. Ένα γέλιο που μας έκανε όλους μικρά παιδιά που χαίρονταν.

Αυτή η παπαδιαμάντεια μορφή είχε το χάρισμα να μεταδίδει σ’ όλους μας, με το χιούμορ της , το κέφι, τη ζωντάνια, την καλοσύνη, την πληρότητα. Εμένα, με πείραζε που έλεγα: «μάνα μου».

Τι να πρωτοθυμηθούμε από τον παππού Παναή; Τον καφέ που πίναμε μαζί, τον «τρυφωνίσιμο», τα σισαμένια κουλούρια της ανιψιάς τους της παπαδιάς, το χαλλούμι που έφερνε ο ανεψιός τους ο γιατρός από τα Λεύκαρα, τη δική του εγκράτεια, τη λυσιώτικη φιλοξενία και το ήθος γενικά της Λύσης;

Στον «ηλιακό» του παππού Παναή γνωριστήκαμε με πολλούς φίλους του, κι αμέσως νιώθαμε ότι γνωριζόμαστε χρόνια, είχαμε τον ίδιο παππού, τον ίδιο πνευματικό καθοδηγητή, τον ίδιο στάρετς.

Ο παππούς Παναής μάς έμαθε να αγαπάμε και να βιώνουμε την Ορθοδοξία. Μας έκανε περήφανους για την ελληνορθόδοξη παράδοσή μας. Αν θέλουμε να βρούμε την ταυτότητά μας ως Νεοέλληνες, στο υπόβαθρο της Ορθοδοξίας θα βρούμε τη δημιουργική και συνεκτική εκείνη δύναμη που παρέμεινε αναλλοίωτη και πνευματικά κρυστάλλινη. Πρέπει συνειδητά να στραφούμε προς την Ορθοδοξία και να αναβαπτιστούμε στις αστείρευτες πηγές της. Επιπλέον, επιβάλλεται να έχουμε στην ψυχή μας ως πολύτιμο φυλακτό την εικόνα του παππού Παναή και να ζητούμε τη συνδρομή του στις προσευχές μας.

Αξίζει, ταυτόχρονα, να διαδίδουμε τις ιδέες και τα πιστεύω του και να τον θυμόμαστε πάντα. Ας είναι αιωνία η μνήμη του. Είμαι σίγουρη ότι τώρα θα χαμογελά πλατιά, γλυκά. Ας του ανταποδώσουμε κι εμείς τούτο το χαμόγελο…θα μας κάνει ευτυχισμένους.

Κυρίως, τούτες τις μέρες που το φως της φάτνης φωτίζει τις καρδιές και καταυγάζει τους ουρανούς των συνειδήσεων με την υπόκρουση του ύμνου των αγγέλων: «Επί γης ειρήνη και εν ανθρώποις ευδοκία».
Κυρίως, τούτες τις μέρες που ζούμε στην ατμόσφαιρα του παραμυθιού, στην ατμόσφαιρα του ονείρου. Τούτες τις μέρες χρειαζόμαστε το χαμόγελο του παππού Παναή.