Περί ψευδαισθήσεων ο λόγος ή το τέλος της παπαγαλίας.

Της Ζήνας Λυσάνδρου Παναγίδη

Έχουν αφηνιάσει όλοι για το θέμα που μπήκε στις Παγκύπριες εξετάσεις. Για μένα το θέμα είναι απλό. Είναι ένα ελεύθερο θέμα και στην ουσία ζητούσε από τους μαθητές να κατανοήσουν ένα κείμενο, και με βάση αυτό να εκφράσουν τις απόψεις τους. Άρα, έπρεπε να σκεφτούν, να κρίνουν, να προβάλουν δικές τους σκέψεις.

Ψιλά γράμματα. Όταν οι πιο πολλοί, κυρίως τα μεγάλα φροντιστήρια, δίνουν έτοιμες εκθέσεις, και οι μαθητές μαθαίνουν στην παπαγαλία, έχει ευνουχιστεί το πνεύμα τους, και δεν μπορούν να αυτενεργήσουν. Καμία κριτική σκέψη.

Δεν είναι η πρώτη φορά που έχουμε αντιδράσεις, γιατί κάποιος τόλμησε να θίξει τα κακώς κείμενα. Επιτέλους, είναι καιρός να μη γράφουν όλοι τους ίδιους προλόγους και επιλόγους, να βάζουν τα ίδια παραδείγματα, τα ίδια συνδετικά, τις ίδιες και απαράλλαχτες παραγράφους. Έχω απαυδήσει τόσα χρόνια να διαβάζω τις ίδιες εκθέσεις.

Είναι καιρός να μάθουμε στα παιδιά μας να διαβάζουν κείμενα και να καταλαβαίνουν την ουσία τους. Να διδάσκουμε την έκθεση. Να μαθαίνουμε στα παιδιά μας πώς να αναπτύσσουν ένα οποιοδήποτε θέμα με βάση τις σφαιρικές τους γνώσεις, και όχι να μαθαίνουν απέξω  κάποια θέματα, και να νομίζουν ότι απέκτησαν ικανότητα να γράφουν και να παράγουν λόγο.

Φταίνε, λοιπόν, όλοι, όσοι διδάσκουν τη γλώσσα, και δίνουν μόνο έτοιμα σχεδιαγράμματα, αποσπάσματα από δοκίμια και έτοιμες εκθέσεις, αντί να τους δώσουν να διαβάσουν δοκίμια, κι από κει και πέρα, ως ιδεολήπτες που είμαστε οι πιο πολλοί άνθρωποι, να συγκεράσουν οι μαθητές τις δικές τους απόψεις με τις ιδέες που πήραν από τα δοκίμια.

Κι εδώ αναφύεται το κρίσιμο ερώτημα: μπορούν όλοι οι άνθρωποι να παράγουν επικοινωνιακό λόγο υψηλού επιπέδου; Τι γίνεται με τα παιδιά που δεν έχουν αυτές τις ικανότητες ή δεν τις έχουν καλλιεργήσει, αφού το μόνο που τους έμαθαν είναι να παπαγαλίζουν; Γι’ αυτά τα παιδιά που έχουν άλλα χαρίσματα και δυνατότητες, αλλά δυσκολεύονται στα μαθήματα, χρειάζεται να εγκύψει η πολιτεία και οι εκπαιδευτικοί με αγάπη, ανεκτικότητα και επιείκεια, για να τα βοηθήσουμε όλοι να βρουν τον δρόμο τους.

Όμως, ούτε και οι λεγόμενοι "άριστοι" μαθητές σήμερα, μέσα στον πληθωρισμό της αριστείας, δεν έχουν τέτοιες ικανότητες, αφού κανένας σε τούτη τη νήσο των αγίων, εκτός από κάποιες φωτεινές εξαιρέσεις, δεν ασχολείται με την ελληνική γλώσσα, για να μην αναφέρω την υποτίμηση που υφίσταται από την ξενομανία, τον νεοπλουτισμό και τον αρχοντοχωριατισμό μας.

Χρειάζεται ως κοινωνία και ως εκπαίδευση να «ανακρούσουμε πρύμναν». Τέρμα οι ψευδαισθήσεις. Φταίμε όλοι. Καθηγητές, γονείς, φροντιστές, και τελευταία τα παιδιά. Θέλουμε να αναπτύξουμε κριτική σκέψη, συνδυαστική σκέψη, ικανότητα εμπεριστατωμένης επιχειρηματολογίας, όπως αυτά που διατυμπανίζουμε ως στόχους της εκπαίδευσής μας; Τέρμα η παπαγαλία. Να μπαίνουν θέματα που να μην είναι δυνατόν να προβλεφθούν, για να φαίνεται η πραγματική αξία του καθενός, και όχι η ικανότητά του στη στείρα απομνημόνευση.

Αυτό θα μου πείτε μοιάζει με επανάσταση. Ποιος επιθυμεί την aλλαγή του status quo, όταν , μάλιστα συνδέεται και με μεγάλα συμφέροντα; Οι μεγάλοι φροντιστές που αλιεύουν τα θύματά τους, υποσχόμενοι ότι ξέρουν τα θέματα, και τα δίνουν όλα έτοιμα, γιατί δεν υπάρχει χρόνος, ικανότητα και δύναμη για να τα διδάξουν και να τα μεταδώσουν; Οι μαθητές και οι γονείς τους που προτιμούν να αφιερώνουν χρόνο για τα μαθήματα της Τεχνοκρατικής Εκπαίδευσης, και θεωρούν χάσιμο χρόνο την ενασχόληση με τη γλώσσα, γι’ αυτό βολεύονται με τη νοοτροπία της «ήσσονος προσπάθειας», της έτοιμης τροφής;

Επιλογικά, χρειάζεται επειγόντως να εφαρμοστεί η εισήγηση του κ.Καδή για χωρισμό των Παγκυπρίων από τις Εισαγωγικές εξετάσεις για να μη θυματοποιούνται οι πιο πολλοί μαθητές. Στις Παγκύπριες τα θέματα να είναι βατά για να ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τις ικανότητες όλων των παιδιών, ενώ στις Προεισαγωγικές να μπαίνουν θέματα υψηλότερου επιπέδου, ούτως ώστε όσοι θέλουν να περάσουν σε δύσκολες σχολές να αποδεικνύουν την πραγματική τους αξία και τις δικές τους ικανότητες.