Τάμα στον Άγιο Λουκά τον Ιατρό-Μέρος 6ο

Ταξίδι για το Κίεβο

Σήμερα αναχωρούμε για Κίεβο. Με το ταξί σταματάμε στην εκκλησία της Αγίας Τριάδας για να προσκυνήσουμε το σεπτό σκήνωμα του Αγίου Λουκά. Είναι 8:30 το πρωί και γίνεται παράκληση στον Άγιο Λουκά, με πολλές γυναίκες με τα μαντίλια τους, όρθιες να ψάλλουν γύρω από τον ιερέα με πολλή κατάνυξη. Συγκινήθηκα πάρα πολύ, ακούοντας την ψαλμωδία μας στα ουκρανικά, ενώ ξεχώριζε η λέξη Αλληλούια. 

Πάω να προσκυνήσω τον Άγιο Λουκά και τι βλέπω; Το μεσαίο τμήμα από το τζάμι που καλύπτει τη λάρνακα ήταν ανοικτό και, προσκυνώντας τώρα όχι το τζάμι αλλά τα ιερά άμφια, ευωδίαζαν. Μια θεσπέσια ευωδία, ουράνια. Αντάξια ενός τόσο μεγάλου Αγίου που πέρασε τόσες δοκιμασίες στην επίγεια ζωή του. Έκλαψα. Έκλαψα από τη συγκίνησή μου και το δέος που ένιωσα. Μα και χαρά ανείπωτη που είχα αυτή την ευλογία.

Από τη γιορτή του Αγίου Λουκά

Ευτυχώς, το αεροπλάνο έφυγε στην ώρα του. Φτάνουμε στο Κίεβο, την πρωτεύουσα της Ουκρανίας, την αρχοντική πρωτεύουσα με τους χρυσούς τρούλους, και με έναν οδηγό του ξενοδοχείου κατευθυνόμαστε προς την πόλη που απέχει περίπου σαράντα με πενήντα λεπτά από το αεροδρόμιο, ανάλογα με την κίνηση στους δρόμους. 

Ωραίοι, μεγάλοι δρόμοι, που εναρμονίζονται πλήρως με τη νέα εποχή, ενώ την ομορφιά του τοπίου και πάλι ασχημίζουν οι αλήστου μνήμης πολυκατοικίες της σοβιετικής εποχής. Γενικά είναι μια ανοικτή πόλη, πράσινη, ευρωπαϊκή. Μόλις, όμως, φτάσουμε στην πόλη, θαυμάζουμε τα αρχιτεκτονικά μνημεία της, τις εκκλησίες της, τα μοντέρνα κτήριά της.

Το Κίεβο, μια από τις παλαιότερες

πόλεις της Ευρώπης, ιδρύθηκε τον 5^ον αιώνα μ.Χ. ως εμπορικός σταθμός για τα ανατολικά σλαβικά φύλα που κατοικούσαν στην περιοχή αυτή. Στη συνέχεια, ήρθαν εδώ οι Βαράγγοι και άνθισε το εμπόριο με τους Βυζαντινούς, ενώ η πόλη έφτασε στο απόγειό της τον 10^ο και 11^ο αιώνα. Τον 13^ον αιώνα καταστράφηκε από τους Μογγόλους, και έκτοτε υποβιβάστηκε σε μια μικρή περιφερειακή πόλη, μέχρι το 1934 που έγινε πρωτεύουσα της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Ουκρανίας, αφού από τα τέλη του 19^ου αιώνα στα πλαίσια της ρωσικής βιομηχανικής επανάστασης, αναδείχτηκε σε σημαντικό βιομηχανικό κέντρο.

Αξίζει να τονιστεί ότι στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο γερμανικός στρατός έσφαξε και εκτέλεσε μαζικά τους πολυάριθμους Εβραίους που υπήρχαν εδώ. Βεβαίως, είναι γνωστό ότι οι Ουκρανοί εντάχτηκαν στις δυνάμεις της Βέρμαχτ, κυρίως ως παραστρατιωτικά σώματα, επειδή, λόγω του αντικομουνισμού τους, ήλπιζαν ότι οι Γερμανοί θα τους παραχωρούσαν την ανεξαρτησία τους από τη Σοβιετική Ένωση.

 Μια που μιλάμε για την Ουκρανία, δεν μπορούμε να μη θυμηθούμε και την αποτυχημένη εκστρατεία των Ελλήνων στρατιωτών σ’ αυτή τη χώρα, όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος, με προτροπή των Γάλλων, 

τους έστειλε για να καταπνίξουν την επανάσταση των Μπολσεβίκων. Τότε, οι Κομμουνιστές κυριαρχούσαν στις μεγάλες πόλεις, αλλά στην ύπαιθρο συναντούσαν ισχυρή αντίσταση από τις τσαρικές δυνάμεις. Έτσι, οι Μεγάλες Δυνάμεις της Δύσης βρήκαν την ευκαιρία να επέμβουν στο πλευρό των αντικομουνιστών, αντεπαναστατών. Ο Γάλλος πρωθυπουργός Κλεμανσό ζήτησε από τον Βενιζέλο τη συμμετοχή της Ελλάδας στις επιχειρήσεις, «με αντάλλαγμα την ευμενή στάση της χώρας του υπέρ των εθνικών διεκδικήσεων σε Ανατολική Θράκη και Μικρά Ασία στη Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων».

Ανάμεσα στους 23,551 άνδρες του εκστρατευτικού σώματος ήταν ο Αλέξανδρος Οθωναίος, ο Γεώργιος Κονδύλης και ο Νικόλαος Πλαστήρας. 

Νικόλαος Πλαστήρας

Οι Έλληνες στρατιώτες ήταν οι πιο αξιόμαχοι, καθώς οι Γάλλοι στρατιώτες ήταν εμφανώς καταπονημένοι από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ενώ πολλοί απ’ αυτούς έβλεπαν με συμπάθεια την Οκτωβριανή επανάσταση. Οι Έλληνες στρατιώτες πήραν μέρος σε πολλές μάχες, μέχρι τις 20 Μαρτίου 1919, οπότε δόθηκε εντολή για το τέλος της εκστρατείας και την εκκένωση της Οδησσού. Η εκστρατεία στην Ουκρανία στοίχισε στην Ελλάδα 398 νεκρούς και 657 τραυματίες.

Συνέπεια της συμμετοχής της Ελλάδας στην εκστρατεία για κατάπνιξη της Οκτωβριανής Επανάστασης ήταν ότι το μένος των σοβιετικών αρχών στράφηκε κατά των ελληνικών κοινοτήτων της νότιας Ρωσίας οι οποίες υπέστησαν τα πάνδεινα.  

Μετά από την ιστορική αναδρομή, ξαναρχόμαστε στο παρόν. Το απόγευμα κάνουμε βόλτα στον κύριο δρόμο Χρεστσάτικ  (Kreshchatic)με τα μεγάλα πολυτελή καταστήματα γνωστών ευρωπαϊκών και αμερικάνικων οίκων που ασφαλώς είναι πανάκριβα. Μπαίνουμε σε διάφορα αθλητικά που ενδιαφέρουν τον Αντρέα μας, όπως τα Adidas, τα Gap κ.α. Ευτυχώς είναι περίοδος εκπτώσεων, κι έτσι ο Αντρέας ψώνισε ωραία ρούχα από τα Gap.

 Στη βόλτα μας στη λεωφόρο κάποια στιγμή στρίβουμε δεξιά προς τα πάνω και απολαμβάνουμε το παγωτό μας στο καφέ Wato, γιατί η υγρασία μαζί με τη ζέστη είναι εκρηκτικός συνδυασμός. Χρειαζόμαστε επειγόντως ένα ντους. Δεν αντέχεται η υγρασία. Ξαναβγαίνουμε για βόλτα και αγοράζουμε σπιτικά σοκολατάκια, από ένα ζαχαροπλαστείο

Ο Αντρέας απολαμβάνει
τα σοκολατάκια του

απέναντι από την Όπερα του Κιέβου η οποία διαφήμιζε τον Don Carlo.

Στη συνέχεια, αργά το απόγευμα, στη βόλτα μας αγοράζουμε από ένα μικρό κατάστημα ένα αλμυρό έδεσμα που φαίνεται σαν τυρόπιτα και μοσχοβολά σε όλο τον δρόμο. Η πωλήτρια μάς ενημερώνει ότι είναι γεωργιανά λαζάνια με τυρί που λέγονται Achma. Έτσι ζεστά που τα πουλάνε είναι πολύ εύγευστα, αλλά το τυρί για μας είναι πολύ αλμυρό. Σκέφτομαι, όμως, ότι ο κόσμος με δύο ευρώ γευματίζει στον δρόμο, γιατί είναι πολύ χορταστικό.    

Η πωλήτρια που μας άκουσε να μιλάμε, μας είπε ότι είναι κι αυτή μισή Ελληνίδα, γιατί η γιαγιά της, που δεν γνώρισε, ήταν ελληνίδα από την Πόλη. Δυστυχώς, δεν ήξερε ελληνικά, αλλά συνεννοηθήκαμε στα αγγλικά που ήξερε πολύ καλά, γιατί ήταν φοιτήτρια Οικονομιών. Έτσι, μας εξήγησε πώς να πάμε στο Δελφινάριο έξω από την πόλη. 

Πήραμε το μετρό δίπλα από τα MacDonald’s στη στάση Kreshchatic και κατεβήκαμε στη στάση Vistavkoviy περίπου σε είκοσι λεπτά. Στο μετρό πολύ φτωχός κόσμος, στριμωγμένος, ταλαιπωρημένος. Μόλις βγήκαμε από το μετρό, βρεθήκαμε μπροστά σε μια λαϊκή αγορά, όπου άνθρωποι από τα γύρω μέρη πουλούσαν τα προϊόντα τους. Αγοράσαμε κι εμείς χρυσόμηλα, βιολογικά, που τα είχε η γυναίκα στην αυλή του σπιτιού της.

Μια κοπέλα, και πάλι φοιτήτρια, προθυμοποιήθηκε να μας δείξει πού ήταν το Δελφινάριο. Μας είπε να μπούμε μαζί της στο μικρό λεωφορείο που περίμενε έξω από τη στάση του μετρό, και να κατεβούμε σε δύο στάσεις. Τι παλιά λεωφορεία κυκλοφορούν ακόμα, με φθαρμένα καθίσματα, βρώμικα, που προκαλούν απέχθεια μα και οίκτο για τον κόσμο που ζει σε αυτές τις συνθήκες. Τότε καταλαβαίνεις πολλά πράγματα, γιατί αυτοί οι ωραίοι άνθρωποι αφήνουν αυτόν τον όμορφο τόπο και ξενιτεύονται.

Το Δελφινάριο, Nemo, λοιπόν, βρίσκεται σε μια αναπτυσσόμενη περιοχή έξω από την πόλη, όπου υπάρχει οικοδομικός οργασμός. Τα δελφίνια για σαράντα λεπτά μάς μάγεψαν με τα κόλπα τους. Τα παιδάκια μα και οι μεγάλοι ξετρελαθήκαμε.

Το βράδυ, πάλι βόλτα στον κύριο δρόμο, τη λεωφόρο Kreshchatic, έξω από τα MacDonald’s, όπου διαδραματίζονται διάφορα «street events», με νεαρούς που χορεύουν και κάνουν ακροβατικά, με άντρες και γυναίκες που βάφονται και στέκονται σαν αγάλματα κ.α. Εδώ ακριβώς γίνεται και μια ροκ συναυλία από μια ορχήστρα νέων μουσικών και πολύς κόσμος κάθεται και παρακολουθεί.

Οι μοναδικότη​τες του Αγίου Όρους

22 Οκτωβρίου, 2012 — vatopaidifriend4

Σεβ. Μητροπολίτης Μεσογαίας και Λαυρεωτικής κ. Νικόλαος

Ο αέρας του Αγίου Όρους έχει κάτι το διαφορετικό και μεγάλο σε πνευματικό επίπεδο και ξεπερνά κατά πολύ την μέγιστη τιμή του κόσμου ή της καλύτερης κοινωνίας. Το Όρος και στην φτώχεια του είναι πλούσιο και στην κάμψη του εμφανίζεται ακμαίο. Τα αποθέματα της ποιότητός του, της ουσίας του, είναι τόσο βαθιά βαλμένα στον οργανισμό του, ώστε ταυτίζονται, θα λέγαμε, με το γενετικό υλικό του.

Μια επίσκεψη και σήμερα στο Όρος δημιουργεί πρωτόγνωρους κραδασμούς και σεισμικές εντυπώσεις που δύσκολα μπορεί κανείς να αντιπαρέλθει. Στην γάργαρη και δροσερή πηγή του ξεδιψούν όχι μόνον μοναχοί αλλά και κοσμικοί. Στην παχιά σκιά του δροσίζονται όχι μόνον πιστοί αλλά και άπιστοι. Στην φιλόξενη και ζεστή αγκαλιά του αναπαύονται όχι μόνον διψασμένοι αλλά και περίεργοι ή αδιάφοροι, όχι μόνον οι εύκολοι αλλά και οι ανικανοποίητοι, όχι μόνον αυτοί για τους οποίους ελπίζεις αλλά και οι απρόβλεπτοι.

Παρά τις γκρίνιες των νοσταλγών και τους αυστηρούς σχολιασμούς των επικριτών του το Όρος συνεχίζει να είναι ένας άλλος κόσμος, όπου, επειδή ζεις την ιστορία, δεν σε κυνηγάει η στιγμή ούτε εσύ τα γεγονότα. Μπορείς να λειτουργείς χωρίς να βιάζεσαι, να συμπεριφέρεσαι χωρίς να φοβάσαι, να συμπεριφέρεσαι χωρίς να φοβάσαι, να εκφράζεσαι χωρίς να προϋπολογίζεις. Η φύση του, η πολιτισμική εικόνα του, ο προσδιορισμός και η μέτρηση του χρόνου του, οι συνήθειες και ο χαρακτήρας της ζωής του, η ιστορία του, η θρησκευτική έκφρασή του, οι άνθρωποί του, το περιεχόμενο του ανεκτίμητου θησαυρού του, τα πάντα έχουν μια μοναδικότητα εδώ, που ακόμη μέχρι σήμερα κανείς δεν μπόρεσε να καταστρέψει.

Καθώς με το πλοιάριο της συγκοινωνίας αφήνεις πίσω σου την Ουρανούπολη και τον νομό Χαλκιδικής, αυτόματα σού δημιουργείται η αίσθηση ότι εγκαταλείπεις τον κόσμο, τον κόσμο σου, και συναντάς τον άγνωστο σ’ εσένα κόσμο σου, που όμως είναι πιο δικός σου, τον πυρήνα, την πνοή του Θεού μέσα σου κατά την μέρα της δημιουργίας σου. Όλα εδώ θέλουν να αποκτήσουν βαρύτητα, βαθύτητα, περιεχόμενο και ουσία, ακόμη και ο εαυτός σου.

Η φύση του Όρους έχει μια μοναδική μαγεία. Οι απότομες, ψηλές και βραχώδεις κορυφές, οι βουνίσιες μυρωδιές, τα σπάνια είδη της χλωρίδας και οι ξωτικές μορφές της πλέον ασυνήθιστης πανίδας, που εδώ επαναλαμβάνονται, σου δίνουν να καταλάβεις τι θα πει ανεμπόδιστο, αβίαστο, μη απειλούμενο στην φύση. Το μάτι χορταίνει ποικιλίες, το αυτί απολαμβάνει τις εναλλαγές της ησυχίας με τις μελωδίες, η μύτη λαίμαργα ρουφά τις ευωδίες. Και δίπλα ακριβώς, η θάλασσα. Βαθύτατα νερά, σπάνιοι χρωματισμοί, βραχώδεις ακτές και απάτητες αμμώδεις παραλίες σου δημιουργούν την αίσθηση του «καλά λίαν» φτιαγμένου κόσμου που κανείς ακόμη δεν ασέλγησε επάνω του, και σε μεταφέρουν σε εικόνες και αισθήματα του αρχέγονου παραδείσου.

Και τι παράδοξο! Αυτή η μοναδική πανδαισία δεν έχει πέσει στα χέρια της τουριστικής εκμετάλλευσης και λαιμαργίας. Ούτε χιονοδρομικά κέντρα και κοσμικές παραλίες μπορείς να βρεις, ούτε τελεφερίκ και καταφύγια να συναντήσεις. Εδώ δεν έχει χώρους για… αναψυχή, είναι χώρος της ψυχής. Ούτε τίποτε επιδέχεται αξιοποίηση, τα πάντα έχουν από μόνα την αξία μέσα τους.

Ο χρόνος μετράει τις μέρες του με το παλιό, το Ιουλιανό, ημερολόγιο, και προσδιορίζει τις ώρες του με το Βυζαντινό. Όλα πηγαίνουν πιο αργά, δίχως βιασύνη, γι’ αυτό και η ημερομηνία διακριτικά ακολουθεί δεκατρείς μέρες πίσω απ’ ό,τι στην Ουρανούπολη, στην Αθήνα και στον υπόλοιπο κόσμο. Αλλά και η μέρα αρχίζει με την δύση του ηλίου και όχι με το βαθύ σκοτάδι του μεσονυχτίου. Η ζωή των μοναχών φωτίζει το σκοτάδι της νύχτας, που το ζωογονεί με τους αναστεναγμούς της προσευχής, αφήνοντας για την μέρα κάθε τι που υπηρετεί την αναγκαιότητα της επιβίωσης, ακόμη και αυτήν την ανάπαυση.

Η μέτρηση του χρόνου στο Όρος πεισματικά αντιστέκεται μέχρι σήμερα σε κάθε προσπάθεια προσαρμογής και εκσυγχρονισμού της. Ο αγιορείτικος χρόνος μόνο με την αιωνιότητα είναι συγχρονισμένος.

Καθώς επισκέπτεσαι τα μοναστήρια, σταδιακά διαπιστώνεις ότι εδώ κρύβεται το μεγαλείο της Κωνσταντινούπολης και περιμένει την αφύπνισή της η δόξα του Βυζαντίου. Αρχιτεκτονικά κατασκευάσματα απαράμιλλης ομορφιάς και απροσμέτρητου μεγαλείου, τεράστιες συλλογές πατριαρχικών ή αρχιερατικών σκευών, χειρογράφων και εντύπων κωδίκων και φυσικά η ανεκτίμητη πνευματική περιουσία των τιμίων λειψάνων προκαλούν περισσότερο την αίσθηση της ιστορικής, πνευματικής και πολιτισμικής κληρονομιάς παρά την ανάγκη μιας μουσειακής επίδειξης. 

Στο Όρος αυτά που κανείς βλέπει είναι τα λίγα, τα μικρά. Η διάχυτη αίσθηση που αποκομίζει αποτελεί την ανυπολόγιστη ανταμοιβή του. Γι’; αυτό, ενώ μπορούσε να είναι το μεγαλύτερο μουσείο του πεθαμένου παρελθόντος, αποτελεί το καλύτερο θησαυροφυλάκιο του ζωντανού παρόντος. Δεν σου θυμίζει το τέλος του Βυζαντίου, αλλά υπογραμμίζει το διηνεκές της δόξας του. Δεν το απολαμβάνεις με την όραση, σε αναπαύει με την εμπειρία.

Τάμα στον Άγιο Λουκά τον Ιατρό-Μέρος 5ο

Σεβαστούπολη

Σήμερα ξεκινάμε στις 11 το πρωί για τη Σεβαστούπολη. Αυτή τη φορά είναι ένα συνηθισμένο λεωφορείο που ευτυχώς φυσά από πάνω. Ήταν και δροσερός ο καιρός, μουντός  με αρκετά σύννεφα πάνωθέ μας, κι έτσι απολαμβάναμε τη διαδρομή και χόρτασε πάλι το μάτι μας απέραντες εκτάσεις κατάφυτες. Η φύση πανέμορφη. Τα σπιτάκια μικρά. Κάπου-κάπου ξεφυτρώνουν καινούργια που κτίζονται.

Το λιμάνι της πόλης

 Κάθε λίγο σταματά σε μικρά χωριουδάκια και ανεβαίνουν ή κατεβαίνουν άνθρωποι, φτωχοί και ταλαιπωρημένοι. Κάποια στιγμή μπαίνει και ένας μεθυσμένος, κάθεται  στο διπλανό κάθισμα, κοιμάται του καλού καιρού και συνεχώς γέρνει ο καημένος. Ο δρόμος δεν είναι καλός. Καμία σχέση με τον δρόμο της Γιάλτας. Ας μην ξεχνούμε ότι μέχρι το 1991 η Σεβαστούπολη ήταν απαγορευμένη πόλη, λόγω του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας που ναυλοχεί εδώ.

Λίγο πριν φτάσουμε στη Σεβαστούπολη, οι πινακίδες μάς πληροφορούν για το χωριό Ούντικα με το περιώνυμο μοναστήρι που είναι πανάρχαιο. Το μοναστήρι είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ιερομάρτυρα του Α΄αιώνος Κλήμεντα τον θαυματουργό.

Πανόραμα

Μόλις φτάσαμε, πήραμε αμέσως ταξί για το Πανόραμα. Εκεί και πάλι βρήκαμε το ελληνικό γκρουπ, και έτσι γι’ άλλη μια φορά έχουμε ξεναγό που μεταφράζει αυτά που λέει η ρωσίδα ξεναγός που δουλεύει εκεί. Μπαίνουμε μέσα και μόλις ανέβουμε κάποια σκαλιά, φτάνουμε σε μια πλατφόρμα παρατήρησης, και είναι σαν να βρισκόμαστε στην κορυφή του λόφου Μάλακχοφ που διεξήχθη η πιο άγρια και αποφασιστική μάχη του Κριμαϊκού Πολέμου. Μένουμε έκθαμβοι από το θέαμα που εμφανίζεται μπροστά στα μάτια μας. Είναι όντως ένα πανόραμα. Ένα Μουσείο που είναι όλος ένας μεγάλος πίνακας μήκους 115 μ. και ύψους 14 μ. του ζωγράφου Φρανς Ρουμπό. Είναι ένας πίνακας με προοπτική.

Έχεις την εντύπωση ότι βλέπεις ένα πραγματικό πεδίο μάχης. Η εικόνα είναι τρισδιάστατη. Έχει ειδικό φωτισμό, κατάλληλο ήχο και 4,000 ανθρώπινες μορφές με τα όπλα τους, τους καπνούς της μάχης, τα εικονίσματα και τα αυτοσχέδια εκκλησάκια τους κ.α. Όλο το τοπίο μπροστά σου σε κάνει να νομίζεις ότι παρακολουθείς την άμυνα της Σεβαστούπολης στις 6 Ιουνίου του 1855, όταν την πολιορκούσαν οι Αγγλογάλλοι κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου.

Σύμφωνα με όσα μας είπε η ξεναγός ο πίνακας είναι 107 χρόνων. Άνοιξε τις πύλες του το 1905, την 50^η επέτειο του Κριμαϊκού πολέμου.

 Ο ζωγράφος  γεννήθηκε στην Οδησσό το 1856, τη χρονιά που τέλειωσε ο Κριμαϊκός Πόλεμος, από Γάλλο πατέρα. Στα 22 του χρόνια πήγε στη Γερμανία, όπου έζησε 50 χρόνια, όμως πάντα έλεγε ότι είναι Ρώσος ζωγράφος, αν και ήταν Γάλλος υπήκοος. Ζωγράφισε τρία Πανοράματα και 200 πίνακες.

Δυστυχώς, το 1942 οι βόμβες των Γερμανών προκάλεσαν πυρκαγιές και οι ναύτες κατάφεραν να διασώσουν μόνο 86 κομμάτια που τα έκοψαν. Αυτά φυλάγονται στα υπόγεια του Μουσείου, γιατί ζωγράφοι της Σοβιετικής Ένωσης έφτιαξαν ένα γνήσιο αντίγραφο. Δεκαεννέα ζωγράφοι δούλευαν για τρία χρόνια για την αναστήλωση του πίνακα, και το Πανόραμα λειτούργησε ξανά ως Μουσείο το 1954. Επειδή μπαίνει το φως από πάνω, έχεις την αίσθηση ότι βλέπεις πολύ μακριά.

Από δω που στεκόμαστε, η απόσταση μέχρι τον πίνακα είναι δώδεκα μέτρα. Πρώτα η ξεναγός μας, μας είπε ότι οι Ρώσοι βούλιαξαν επίτηδες τα καράβια τους για την προστασία της εισόδου του βόρειου κόλπου της Σεβαστούπολης από τα εχθρικά σκάφη. Αναφέρω, παρενθετικά, ότι τιμώντας αυτή τη μνήμη, οι Ρώσοι δημιούργησαν ένα μνημείο 16,6 μέτρων, ένα οκτάπλευρο βάθρο, όπου είναι τοποθετημένη μια λεπτή κορινθιακή κολόνα, στην οποία είναι τοποθετημένο ένα χάλκινο άγαλμα αετού με ανοιγμένα φτερά και ένα στεφάνι δόξας. 

Στη συνέχεια, βλέπουμε τους ναύτες των βουλιαγμένων καραβιών που πάνε στα κανόνια. Πιο πέρα έντεκα χιλιάδες Γάλλοι θέλουν να καταλάβουν τον λόφο, ενώ οι αμυνόμενοι είναι οι μισοί και τα όπλα τους πυροβολούν στα τριακόσια βήματα. Γύρω νεκροί μπροστά από την εικόνα της Παναγίας, ενώ μια κόρη φέρνει νερό και μαγειρεύει για τους πεινασμένους στρατιώτες.

Επιπρόσθετα, βλέπουμε πεθαμένους, ιερείς που έρχονται με τον Σταυρό στους πληγωμένους, νοσοκόμες που τους περιθάλπουν, όπως η Πρασκόνια Γκράχοβα.

Κάποια κυρία ρώτησε την ξεναγό γιατί δεν μας είπε και για τη Φλόρενς Νάιτινγκέιλ, την αγγλίδα αδελφή νοσοκόμα, και αυτή της απάντησε ότι η Φλόρενς ήρθε μόνο για δυο βδομάδες, αλλά αρρώστησε και έφυγε από την Κριμαία. Έδρασε στο Σκούταρι της Τουρκίας. Αυτές τις μέρες διάβασα μια βιογραφία της Νάιτινγκέιλ του Σινουέ Ζιλμπέρ που λέει ότι "η κυρία με τη λάμπα",  "Η νοσοκόμα της καρδιάς μας",κυρίως βοήθησε τους Άγγλους στρατιώτες στον Κριμαϊκό Πόλεμο.

BKS.0242046: ΦΛΟΡΕΝΣ ΝΑΙΤΙΝΓΚΕΙΛ Η ΝΟΣΟΚΟΜΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΜΑΣ Σε μια κοινωνία όπου η δουλειά της νοσοκόμας προοριζόταν μόνο για τις τιποτένιες, τις πρόστυχες και τις αλκοολικές, η Φλόρενς Ναϊτινγκεϊλ, μόλις στα δεκάξι της, τόλμησε να αντιτεθεί στην οικογένειά της και να ανατρέψει τα κοινωνικά ήθη και έθιμα. Τον Οκτώβριο του 1854 συνόδεψε μια ομάδα εθελοντριών νοσοκόμων στα πεδία της μάχης του Κριμαϊκού Πολέμου. Με δυναμισμό και αποφασιστικότητα εφάρμοσε πρώτη αντισηπτικές μεθόδους και εξυγίανε τα στρατιωτικά νοσοκομεία. Το 1860 ίδρυσε στο Λονδίνο την πρώτη σχολή αδελφών νοσοκόμων, και τα κατορθώματά της έγιναν γνωστά σε όλο τον κόσμο. Ανάπηρη από το 1857 και εντελώς τυφλή από το 1901, πέθανε το 1910, αφού αφιέρωσε τις ημέρες της σε πρωτοποριακές μεθόδους εξυγίανσης στον τομέα της νοσηλευτικής. Εκατοντάδες μαρτυρίες και ιστορίες αναφέρονται στη γυναίκα που έτρεχε τις νύχτες στα στρατιωτικά νοσοκομεία, με μοναδικό φως μια λάμπα πετρελαίου - στη γυναίκα που δημιούργησε το επάγγελμα της σύγχρονης νοσηλεύτριας και έγινε γνωστή ως ''Η κυρία με τη λάμπα''. Αυτή είναι η ιστορία της.

Πιο κάτω είδαμε τον ναύαρχο του Στόλου Ναχίμοφ, ήρωα του Ναυαρίνου και της Σινώπης, που πληγώθηκε από βόμβα και πέθανε μετά από τρεις βδομάδες. Συνεχίζοντας, μπροστά μας υπάρχει πυρκαγιά, αλλά δεν νοιάζεται κανείς, γιατί όλοι συμμετέχουν στην Άμυνα. Πιο κάτω ένας στρατιώτης καθαρίζει πατάτα για να ετοιμάσει φαγητό. Σε μια άλλη εικόνα, απεικονίζεται ο Ζερβέ, γάλλος στο ρωσικό στρατό. Οι Γάλλοι σπρώχνουν τους Ρώσους στρατιώτες.

Τώρα βλέπουμε τους Ρώσους στρατιώτες να πολεμούν στον λόφο Μάλακοφ, ενώ ένας τους δίνει θάρρος να διώξουν τους Γάλλους. Παρακάτω είναι οι Άγγλοι με κόκκινες στολές. Οι Αγγλογάλλοι εξαπέλυσαν έντονη επίθεση τεσσάρων ωρών, έχασαν 7,000 άντρες, αλλά δεν μπόρεσαν να καταλάβουν τον λόφο.

Στο Πανόραμα υπάρχουν τέσσερις χιλιάδες φιγούρες, ενώ θα ήθελα να αναφέρω επίσης, ότι ο Φρανς Ρουμπό πήρε φωτογραφίες από τον χώρο πριν από την εκτέλεση του έργου.

Προτομή του Φρανς Ρουμπό

Μετά την ξενάγηση στο εντυπωσιακό πραγματικά Πανόραμα, πήγαμε στην παραλία της Σεβαστούπολης και διαλέξαμε ένα πολύ ωραίο κέντρο για φαγητό, απέναντι από το Δελφινάριο. Η παραλία, όμως, εδώ δεν έχει πλαζ, όπως την ξέρουμε, αλλά όσοι κολυμπούν, πηδούν στη θάλασσα που δεν είναι και τόσο ελκυστική για μπάνιο. Το κέντρο μας λεγόταν «Ρεπάντσκυ Σταν» και φαίνεται από τα καινούργια, της νέας εποχής, μόνο για όσους τα κατάφεραν στον άκρατο καπιταλισμό που έπεσαν. Από τη Σκύλλα στη Χάρυβδη, δηλαδή.

Ο Αριστείδης είπε ότι έφαγε το πιο ωραίο στέικ εδώ, ενώ εμείς φάγαμε σουβλάκι, επίσης πολύ ωραίο. Αρνίσιο ο Αντρέας, χοιρινό εγώ. Όμως, εκείνο που ήταν όντως καταπληκτικό ήταν το σοκολατένιο γλυκό «versatse», που παραγγείλαμε κι άλλο για μας. Έμοιαζε με μπράουνιγκς.  Οι πολυθρόνες ήταν πολύ αναπαυτικές και ξεκουραστήκαμε πλάι στη θάλασσα, ενώ απέναντί μας βλέπαμε τα πολεμικά του ρωσικού στόλου και πιο δεξιά τα υπέροχα νεοκλασικά κτήρια κάποιων άλλων εποχών.

 Δεν ξέρω αν κάποιο απ’ αυτά είναι και το Μουσείο Καλών Τεχνών της Σεβαστούπολης, το οποίο δημιουργήθηκε από αριστουργήματα της νότιας Κριμαίας, από ιδιωτικές συλλογές, μεταξύ των οποίων και του τσάρου Νικόλαου του Β΄ από το παλάτι του στη Λειβαδιά. Αξίζει να μνημονευθεί ότι στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου τα εκθέματα σώθηκαν από τον Διευθυντή του Μουσείου που τα φυγάδεψε έξω από την πόλη.

Αφού πληρώσαμε 660  γρίβνες, δηλ. 66 ευρώ, ποσό ασύλληπτο για τον μέσο κάτοικο της Κριμαίας, κάναμε βόλτα στον πεζόδρομο πλάι στη θάλασσα, στον δρόμο του Δελφιναρίου, όπου έχει μαγαζάκια με τουριστικά είδη. Στη συνέχεια, πήραμε πάλι ταξί για τη Χερσόνησο και τον Ιερό Ναό του Αγίου Βλαδιμήρου, που είναι λίγο έξω από την πόλη, μόνο τρία χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης. 

Η Σεβαστούπολη είναι κτισμένη στα ερείπια της αρχαίας Χερσονήσου, που ίδρυσαν οι Αθηναίοι το 422 π.Χ., και έφτασε να έχει πληθυσμό είκοσι χιλιάδων κατοίκων. Στα μισά του 15^ου αιώνα η πόλη έπαψε να υπάρχει, αφού υπέστη δυο φορές τις επιθέσεις των ορδών των Τατάρων. Η Χερσόνησος μάς υποδέχεται με τα ερείπιά της που μας κάνουν πολύ περήφανους γι’ άλλη μια φορά για τους προγόνους μας. Εδώ είναι Ελλάδα! Άρωμα δικό μας. Ελληνικό χρώμα.

Περπατάμε στα ερείπιά της και τα φωτογραφίζουμε με λαχτάρα. Αγορά, οχυρώσεις, στάδιο, κίονες, ναός. Δίπλα στη θάλασσα. Λέει πάλι η Κίκα Ολυμπίου: «Μήπως πρέπει να αναθεωρήσουμε την υπόθεση ότι στην πολύ γειτονική Γιάλτα έφτασε ο Ορέστης; Μήπως, η αρχαία Ταυρίδα ταιριάζει πιο πολύ να ταυτιστεί με τη Σεβαστούπολη-Χερσόνησο;». 

Και πιο πίσω, πάλι μέσα στη θάλασσα είναι αγκυροβολημένα τα πολεμικά του ρωσικού στόλου. Τη δημιουργία του πολεμικού ναύσταθμου ανέλαβε ο Γρηγόρης Ποτέμκιν, και στα εγκαίνιά του παραβρέθηκαν το 1787 η Αικατερίνη Β΄ αλλά και ο Ιωσήφ ο Β΄, ο αυτοκράτορας της Αυστρίας. Από εδώ που είναι η έδρα του Ρωσικού Στόλου της Μαύρης Θάλασσας, δίνονται οι εντολές στα 460 πλοία, πολλά από τα οποία πηγαινοέρχονται μέρα-νύκτα στη μεγάλη ναυτική βάση, θυμίζοντας σε όλους ότι εδώ τον πρώτο λόγο έχουν οι Ρώσοι. Η συμφωνία Ρωσίας-Ουκρανίας για τη βάση κανονικά θα έληγε το 2012, αλλά εκβιάζοντας οι Ρώσοι «ενεργειακά» την ουκρανική κυβέρνηση, κατάφεραν να τη διατηρήσουν για είκοσι ακόμη χρόνια με ένα ιδιότυπο καθεστώς Leasing.

 Το μάτι μας αγκαλιάζει όλη τη γύρω περιοχή και φαντάζεται την εποχή του Κριμαϊκού Πολέμου, όταν τη βομβάρδισαν οι Αγγλογάλλοι που συμμάχησαν με τους Τούρκους εναντίον της Ρωσίας, στον πόλεμο που διεξήχθη εδώ. Τότε η πόλη ισοπεδώθηκε. Κι ύστερα, καταστράφηκε από τους Μπολσεβίκους το 1920 στην προσπάθειά τους να κατατροπώσουν τον Λευκό Στρατό του Βράγκελ, τους αντεπαναστάτες, στον Εμφύλιο Πόλεμο που ακολούθησε την Οκτωβριανή Επανάσταση.

Η Σεβαστούπολη υπήρξε το θέατρο της ήττας του Λευκού Στρατού. Εκατομμύρια οι νεκροί. Μέσα σε ενάμισι μήνα εκτελέστηκαν περίπου 50,000 άνθρωποι. Λόγω των φρικαλεοτήτων ονομάστηκε η Σεβαστούπολη «πόλη των κρεμασμένων». Κρεμούσαν τους ανθρώπους στους δρόμους για να τρομοκρατήσουν τον πληθυσμό. Σε όλη την πόλη κυριαρχούσαν αφίσες με το σύνθημα «Θάνατος στους προδότες». Το τελειωτικό κτύπημα ήρθε από τους Ναζί, στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Προχωρώντας αριστερά σε ένα πιο ψηλό επίπεδο, βρίσκουμε το αρχαίο θέατρο, μικρό μεν αλλά πολύ καλά διατηρημένο. Κάμποσοι τουρίστες ακούνε έκθαμβοι την ξεναγό, κι εγώ λυπούμαι που δεν καταλαβαίνω ουκρανικά…

Όμως, μας προσμένει ο ναός του Αγίου Βλαδιμήρου με το βαπτιστήριό του, ο οποίος δεσπόζει στην κορυφή του υψώματος.

 Επιβλητικός ναός, αφιερωμένος στον πρίγκιπα του Κιέβου Βλαδίμηρο που κατέστησε τον χριστιανισμό επίσημη θρησκεία της Ρωσίας, όταν τον ασπάστηκε τον 9^ο αι. με τον γάμο του με την Άννα, την αδελφή του Βασίλειου Βουλγαροκτόνου.  Έτσι, η Σεβαστούπολη τιμάται ως λίκνο του Ρωσικού Ορθόδοξου Χριστιανισμού. Έβαλα μαντίλι και μπήκαμε στην εκκλησία. Προσκυνήσαμε τον Άγιο Βλαδίμηρο με δέος και κατάνυξη. Σκεφτόμουν ότι πολλοί λάτρεις του κομμουνισμού βάφτιζαν τα παιδιά τους Βλαδίμηρους, προς τιμήν του Λένιν, χωρίς να ξέρουν ότι τιμούσαν έναν τόσο μεγάλο Άγιο!

 Μέσα στην εκκλησία υπάρχουν φωτογραφίες του κατεστραμμένου ναού από τις ναζιστικές βόμβες, όπως και από την ανοικοδόμησή του μέχρι και τα εγκαίνιά του που έγιναν από τον Πατριάρχη.

Στη Σεβαστούπολη υπάρχει το 38^ο Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο στο οποίο διδάσκονται τα Ελληνικά ως κύριο μάθημα από ελληνίδες δασκάλες. Διαβάζοντας το ταξιδιωτικό κάποιου ιερωμένου που πήγε σ’ αυτό το σχολείο, με εντυπωσίασε το γεγονός ότι «ένα ρωσόπουλο του Γυμνασίου απήγγειλε από στήθους τον Ύμνο της Αγάπης του Αποστόλου Παύλου». Η σύγκριση είναι αναπόφευκτη για τα δικά μας παιδιά.

Στην επιστροφή, το λεωφορείο σταματά στον κεντρικό σταθμό των λεωφορείων, και επιστρέφοντας στο ξενοδοχείο με το ταξί περάσαμε από μια πλατεία 


όπου είδαμε την προτομή του Αρχιεπισκόπου Λουκά, φωτογραφίες της οποίας είδαμε στο Μουσείο του Αγίου.

 Επίσης, σε ένα πάρκο, πάλι στο κέντρο, είδαμε το άγαλμα του Λένιν, που θυμίζει την οκτωβριανή επανάσταση. Ο Λένιν είναι ο άνθρωπος που άλλαξε τον ρουν της ιστορίας. Είναι η ιστορία της Ρωσίας.

Στη Συμφερούπολη το βράδυ κάνουμε τη βόλτα μας έξω από το ξενοδοχείο μας μέχρι το κέντρο της πόλης στην οδό Κύροβα.

 Περνάμε το ποταμάκι με τις γέφυρές του, το πάρκο, και χαιρόμαστε τα πανύψηλα δέντρα της λεωφόρου: τις καστανιές, τις καρυδιές, τις ιτιές, τα κυπαρίσσια, τα πεύκα κ.α. Κόσμος πολύς στα πεζοδρόμια και στις στάσεις των λεωφορείων. Κι εκεί που απολαμβάνουμε τη βόλτα μας, η ματιά μας πέφτει σε μια πινακίδα που μας εκπλήσσει: Τράπεζα Κύπρου. Ως εδώ έφτασε η χάρη της.