Τάμα στον Άγιο Λουκά τον Ιατρό-Μέρος 5ο

Σεβαστούπολη

Σήμερα ξεκινάμε στις 11 το πρωί για τη Σεβαστούπολη. Αυτή τη φορά είναι ένα συνηθισμένο λεωφορείο που ευτυχώς φυσά από πάνω. Ήταν και δροσερός ο καιρός, μουντός  με αρκετά σύννεφα πάνωθέ μας, κι έτσι απολαμβάναμε τη διαδρομή και χόρτασε πάλι το μάτι μας απέραντες εκτάσεις κατάφυτες. Η φύση πανέμορφη. Τα σπιτάκια μικρά. Κάπου-κάπου ξεφυτρώνουν καινούργια που κτίζονται.

Το λιμάνι της πόλης

 Κάθε λίγο σταματά σε μικρά χωριουδάκια και ανεβαίνουν ή κατεβαίνουν άνθρωποι, φτωχοί και ταλαιπωρημένοι. Κάποια στιγμή μπαίνει και ένας μεθυσμένος, κάθεται  στο διπλανό κάθισμα, κοιμάται του καλού καιρού και συνεχώς γέρνει ο καημένος. Ο δρόμος δεν είναι καλός. Καμία σχέση με τον δρόμο της Γιάλτας. Ας μην ξεχνούμε ότι μέχρι το 1991 η Σεβαστούπολη ήταν απαγορευμένη πόλη, λόγω του ρωσικού στόλου της Μαύρης Θάλασσας που ναυλοχεί εδώ.

Λίγο πριν φτάσουμε στη Σεβαστούπολη, οι πινακίδες μάς πληροφορούν για το χωριό Ούντικα με το περιώνυμο μοναστήρι που είναι πανάρχαιο. Το μοναστήρι είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ιερομάρτυρα του Α΄αιώνος Κλήμεντα τον θαυματουργό.

Πανόραμα

Μόλις φτάσαμε, πήραμε αμέσως ταξί για το Πανόραμα. Εκεί και πάλι βρήκαμε το ελληνικό γκρουπ, και έτσι γι’ άλλη μια φορά έχουμε ξεναγό που μεταφράζει αυτά που λέει η ρωσίδα ξεναγός που δουλεύει εκεί. Μπαίνουμε μέσα και μόλις ανέβουμε κάποια σκαλιά, φτάνουμε σε μια πλατφόρμα παρατήρησης, και είναι σαν να βρισκόμαστε στην κορυφή του λόφου Μάλακχοφ που διεξήχθη η πιο άγρια και αποφασιστική μάχη του Κριμαϊκού Πολέμου. Μένουμε έκθαμβοι από το θέαμα που εμφανίζεται μπροστά στα μάτια μας. Είναι όντως ένα πανόραμα. Ένα Μουσείο που είναι όλος ένας μεγάλος πίνακας μήκους 115 μ. και ύψους 14 μ. του ζωγράφου Φρανς Ρουμπό. Είναι ένας πίνακας με προοπτική.

Έχεις την εντύπωση ότι βλέπεις ένα πραγματικό πεδίο μάχης. Η εικόνα είναι τρισδιάστατη. Έχει ειδικό φωτισμό, κατάλληλο ήχο και 4,000 ανθρώπινες μορφές με τα όπλα τους, τους καπνούς της μάχης, τα εικονίσματα και τα αυτοσχέδια εκκλησάκια τους κ.α. Όλο το τοπίο μπροστά σου σε κάνει να νομίζεις ότι παρακολουθείς την άμυνα της Σεβαστούπολης στις 6 Ιουνίου του 1855, όταν την πολιορκούσαν οι Αγγλογάλλοι κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου.

Σύμφωνα με όσα μας είπε η ξεναγός ο πίνακας είναι 107 χρόνων. Άνοιξε τις πύλες του το 1905, την 50^η επέτειο του Κριμαϊκού πολέμου.

 Ο ζωγράφος  γεννήθηκε στην Οδησσό το 1856, τη χρονιά που τέλειωσε ο Κριμαϊκός Πόλεμος, από Γάλλο πατέρα. Στα 22 του χρόνια πήγε στη Γερμανία, όπου έζησε 50 χρόνια, όμως πάντα έλεγε ότι είναι Ρώσος ζωγράφος, αν και ήταν Γάλλος υπήκοος. Ζωγράφισε τρία Πανοράματα και 200 πίνακες.

Δυστυχώς, το 1942 οι βόμβες των Γερμανών προκάλεσαν πυρκαγιές και οι ναύτες κατάφεραν να διασώσουν μόνο 86 κομμάτια που τα έκοψαν. Αυτά φυλάγονται στα υπόγεια του Μουσείου, γιατί ζωγράφοι της Σοβιετικής Ένωσης έφτιαξαν ένα γνήσιο αντίγραφο. Δεκαεννέα ζωγράφοι δούλευαν για τρία χρόνια για την αναστήλωση του πίνακα, και το Πανόραμα λειτούργησε ξανά ως Μουσείο το 1954. Επειδή μπαίνει το φως από πάνω, έχεις την αίσθηση ότι βλέπεις πολύ μακριά.

Από δω που στεκόμαστε, η απόσταση μέχρι τον πίνακα είναι δώδεκα μέτρα. Πρώτα η ξεναγός μας, μας είπε ότι οι Ρώσοι βούλιαξαν επίτηδες τα καράβια τους για την προστασία της εισόδου του βόρειου κόλπου της Σεβαστούπολης από τα εχθρικά σκάφη. Αναφέρω, παρενθετικά, ότι τιμώντας αυτή τη μνήμη, οι Ρώσοι δημιούργησαν ένα μνημείο 16,6 μέτρων, ένα οκτάπλευρο βάθρο, όπου είναι τοποθετημένη μια λεπτή κορινθιακή κολόνα, στην οποία είναι τοποθετημένο ένα χάλκινο άγαλμα αετού με ανοιγμένα φτερά και ένα στεφάνι δόξας. 

Στη συνέχεια, βλέπουμε τους ναύτες των βουλιαγμένων καραβιών που πάνε στα κανόνια. Πιο πέρα έντεκα χιλιάδες Γάλλοι θέλουν να καταλάβουν τον λόφο, ενώ οι αμυνόμενοι είναι οι μισοί και τα όπλα τους πυροβολούν στα τριακόσια βήματα. Γύρω νεκροί μπροστά από την εικόνα της Παναγίας, ενώ μια κόρη φέρνει νερό και μαγειρεύει για τους πεινασμένους στρατιώτες.

Επιπρόσθετα, βλέπουμε πεθαμένους, ιερείς που έρχονται με τον Σταυρό στους πληγωμένους, νοσοκόμες που τους περιθάλπουν, όπως η Πρασκόνια Γκράχοβα.

Κάποια κυρία ρώτησε την ξεναγό γιατί δεν μας είπε και για τη Φλόρενς Νάιτινγκέιλ, την αγγλίδα αδελφή νοσοκόμα, και αυτή της απάντησε ότι η Φλόρενς ήρθε μόνο για δυο βδομάδες, αλλά αρρώστησε και έφυγε από την Κριμαία. Έδρασε στο Σκούταρι της Τουρκίας. Αυτές τις μέρες διάβασα μια βιογραφία της Νάιτινγκέιλ του Σινουέ Ζιλμπέρ που λέει ότι "η κυρία με τη λάμπα",  "Η νοσοκόμα της καρδιάς μας",κυρίως βοήθησε τους Άγγλους στρατιώτες στον Κριμαϊκό Πόλεμο.

BKS.0242046: ΦΛΟΡΕΝΣ ΝΑΙΤΙΝΓΚΕΙΛ Η ΝΟΣΟΚΟΜΑ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ ΜΑΣ Σε μια κοινωνία όπου η δουλειά της νοσοκόμας προοριζόταν μόνο για τις τιποτένιες, τις πρόστυχες και τις αλκοολικές, η Φλόρενς Ναϊτινγκεϊλ, μόλις στα δεκάξι της, τόλμησε να αντιτεθεί στην οικογένειά της και να ανατρέψει τα κοινωνικά ήθη και έθιμα. Τον Οκτώβριο του 1854 συνόδεψε μια ομάδα εθελοντριών νοσοκόμων στα πεδία της μάχης του Κριμαϊκού Πολέμου. Με δυναμισμό και αποφασιστικότητα εφάρμοσε πρώτη αντισηπτικές μεθόδους και εξυγίανε τα στρατιωτικά νοσοκομεία. Το 1860 ίδρυσε στο Λονδίνο την πρώτη σχολή αδελφών νοσοκόμων, και τα κατορθώματά της έγιναν γνωστά σε όλο τον κόσμο. Ανάπηρη από το 1857 και εντελώς τυφλή από το 1901, πέθανε το 1910, αφού αφιέρωσε τις ημέρες της σε πρωτοποριακές μεθόδους εξυγίανσης στον τομέα της νοσηλευτικής. Εκατοντάδες μαρτυρίες και ιστορίες αναφέρονται στη γυναίκα που έτρεχε τις νύχτες στα στρατιωτικά νοσοκομεία, με μοναδικό φως μια λάμπα πετρελαίου - στη γυναίκα που δημιούργησε το επάγγελμα της σύγχρονης νοσηλεύτριας και έγινε γνωστή ως ''Η κυρία με τη λάμπα''. Αυτή είναι η ιστορία της.

Πιο κάτω είδαμε τον ναύαρχο του Στόλου Ναχίμοφ, ήρωα του Ναυαρίνου και της Σινώπης, που πληγώθηκε από βόμβα και πέθανε μετά από τρεις βδομάδες. Συνεχίζοντας, μπροστά μας υπάρχει πυρκαγιά, αλλά δεν νοιάζεται κανείς, γιατί όλοι συμμετέχουν στην Άμυνα. Πιο κάτω ένας στρατιώτης καθαρίζει πατάτα για να ετοιμάσει φαγητό. Σε μια άλλη εικόνα, απεικονίζεται ο Ζερβέ, γάλλος στο ρωσικό στρατό. Οι Γάλλοι σπρώχνουν τους Ρώσους στρατιώτες.

Τώρα βλέπουμε τους Ρώσους στρατιώτες να πολεμούν στον λόφο Μάλακοφ, ενώ ένας τους δίνει θάρρος να διώξουν τους Γάλλους. Παρακάτω είναι οι Άγγλοι με κόκκινες στολές. Οι Αγγλογάλλοι εξαπέλυσαν έντονη επίθεση τεσσάρων ωρών, έχασαν 7,000 άντρες, αλλά δεν μπόρεσαν να καταλάβουν τον λόφο.

Στο Πανόραμα υπάρχουν τέσσερις χιλιάδες φιγούρες, ενώ θα ήθελα να αναφέρω επίσης, ότι ο Φρανς Ρουμπό πήρε φωτογραφίες από τον χώρο πριν από την εκτέλεση του έργου.

Προτομή του Φρανς Ρουμπό

Μετά την ξενάγηση στο εντυπωσιακό πραγματικά Πανόραμα, πήγαμε στην παραλία της Σεβαστούπολης και διαλέξαμε ένα πολύ ωραίο κέντρο για φαγητό, απέναντι από το Δελφινάριο. Η παραλία, όμως, εδώ δεν έχει πλαζ, όπως την ξέρουμε, αλλά όσοι κολυμπούν, πηδούν στη θάλασσα που δεν είναι και τόσο ελκυστική για μπάνιο. Το κέντρο μας λεγόταν «Ρεπάντσκυ Σταν» και φαίνεται από τα καινούργια, της νέας εποχής, μόνο για όσους τα κατάφεραν στον άκρατο καπιταλισμό που έπεσαν. Από τη Σκύλλα στη Χάρυβδη, δηλαδή.

Ο Αριστείδης είπε ότι έφαγε το πιο ωραίο στέικ εδώ, ενώ εμείς φάγαμε σουβλάκι, επίσης πολύ ωραίο. Αρνίσιο ο Αντρέας, χοιρινό εγώ. Όμως, εκείνο που ήταν όντως καταπληκτικό ήταν το σοκολατένιο γλυκό «versatse», που παραγγείλαμε κι άλλο για μας. Έμοιαζε με μπράουνιγκς.  Οι πολυθρόνες ήταν πολύ αναπαυτικές και ξεκουραστήκαμε πλάι στη θάλασσα, ενώ απέναντί μας βλέπαμε τα πολεμικά του ρωσικού στόλου και πιο δεξιά τα υπέροχα νεοκλασικά κτήρια κάποιων άλλων εποχών.

 Δεν ξέρω αν κάποιο απ’ αυτά είναι και το Μουσείο Καλών Τεχνών της Σεβαστούπολης, το οποίο δημιουργήθηκε από αριστουργήματα της νότιας Κριμαίας, από ιδιωτικές συλλογές, μεταξύ των οποίων και του τσάρου Νικόλαου του Β΄ από το παλάτι του στη Λειβαδιά. Αξίζει να μνημονευθεί ότι στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου τα εκθέματα σώθηκαν από τον Διευθυντή του Μουσείου που τα φυγάδεψε έξω από την πόλη.

Αφού πληρώσαμε 660  γρίβνες, δηλ. 66 ευρώ, ποσό ασύλληπτο για τον μέσο κάτοικο της Κριμαίας, κάναμε βόλτα στον πεζόδρομο πλάι στη θάλασσα, στον δρόμο του Δελφιναρίου, όπου έχει μαγαζάκια με τουριστικά είδη. Στη συνέχεια, πήραμε πάλι ταξί για τη Χερσόνησο και τον Ιερό Ναό του Αγίου Βλαδιμήρου, που είναι λίγο έξω από την πόλη, μόνο τρία χιλιόμετρα από το κέντρο της πόλης. 

Η Σεβαστούπολη είναι κτισμένη στα ερείπια της αρχαίας Χερσονήσου, που ίδρυσαν οι Αθηναίοι το 422 π.Χ., και έφτασε να έχει πληθυσμό είκοσι χιλιάδων κατοίκων. Στα μισά του 15^ου αιώνα η πόλη έπαψε να υπάρχει, αφού υπέστη δυο φορές τις επιθέσεις των ορδών των Τατάρων. Η Χερσόνησος μάς υποδέχεται με τα ερείπιά της που μας κάνουν πολύ περήφανους γι’ άλλη μια φορά για τους προγόνους μας. Εδώ είναι Ελλάδα! Άρωμα δικό μας. Ελληνικό χρώμα.

Περπατάμε στα ερείπιά της και τα φωτογραφίζουμε με λαχτάρα. Αγορά, οχυρώσεις, στάδιο, κίονες, ναός. Δίπλα στη θάλασσα. Λέει πάλι η Κίκα Ολυμπίου: «Μήπως πρέπει να αναθεωρήσουμε την υπόθεση ότι στην πολύ γειτονική Γιάλτα έφτασε ο Ορέστης; Μήπως, η αρχαία Ταυρίδα ταιριάζει πιο πολύ να ταυτιστεί με τη Σεβαστούπολη-Χερσόνησο;». 

Και πιο πίσω, πάλι μέσα στη θάλασσα είναι αγκυροβολημένα τα πολεμικά του ρωσικού στόλου. Τη δημιουργία του πολεμικού ναύσταθμου ανέλαβε ο Γρηγόρης Ποτέμκιν, και στα εγκαίνιά του παραβρέθηκαν το 1787 η Αικατερίνη Β΄ αλλά και ο Ιωσήφ ο Β΄, ο αυτοκράτορας της Αυστρίας. Από εδώ που είναι η έδρα του Ρωσικού Στόλου της Μαύρης Θάλασσας, δίνονται οι εντολές στα 460 πλοία, πολλά από τα οποία πηγαινοέρχονται μέρα-νύκτα στη μεγάλη ναυτική βάση, θυμίζοντας σε όλους ότι εδώ τον πρώτο λόγο έχουν οι Ρώσοι. Η συμφωνία Ρωσίας-Ουκρανίας για τη βάση κανονικά θα έληγε το 2012, αλλά εκβιάζοντας οι Ρώσοι «ενεργειακά» την ουκρανική κυβέρνηση, κατάφεραν να τη διατηρήσουν για είκοσι ακόμη χρόνια με ένα ιδιότυπο καθεστώς Leasing.

 Το μάτι μας αγκαλιάζει όλη τη γύρω περιοχή και φαντάζεται την εποχή του Κριμαϊκού Πολέμου, όταν τη βομβάρδισαν οι Αγγλογάλλοι που συμμάχησαν με τους Τούρκους εναντίον της Ρωσίας, στον πόλεμο που διεξήχθη εδώ. Τότε η πόλη ισοπεδώθηκε. Κι ύστερα, καταστράφηκε από τους Μπολσεβίκους το 1920 στην προσπάθειά τους να κατατροπώσουν τον Λευκό Στρατό του Βράγκελ, τους αντεπαναστάτες, στον Εμφύλιο Πόλεμο που ακολούθησε την Οκτωβριανή Επανάσταση.

Η Σεβαστούπολη υπήρξε το θέατρο της ήττας του Λευκού Στρατού. Εκατομμύρια οι νεκροί. Μέσα σε ενάμισι μήνα εκτελέστηκαν περίπου 50,000 άνθρωποι. Λόγω των φρικαλεοτήτων ονομάστηκε η Σεβαστούπολη «πόλη των κρεμασμένων». Κρεμούσαν τους ανθρώπους στους δρόμους για να τρομοκρατήσουν τον πληθυσμό. Σε όλη την πόλη κυριαρχούσαν αφίσες με το σύνθημα «Θάνατος στους προδότες». Το τελειωτικό κτύπημα ήρθε από τους Ναζί, στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Προχωρώντας αριστερά σε ένα πιο ψηλό επίπεδο, βρίσκουμε το αρχαίο θέατρο, μικρό μεν αλλά πολύ καλά διατηρημένο. Κάμποσοι τουρίστες ακούνε έκθαμβοι την ξεναγό, κι εγώ λυπούμαι που δεν καταλαβαίνω ουκρανικά…

Όμως, μας προσμένει ο ναός του Αγίου Βλαδιμήρου με το βαπτιστήριό του, ο οποίος δεσπόζει στην κορυφή του υψώματος.

 Επιβλητικός ναός, αφιερωμένος στον πρίγκιπα του Κιέβου Βλαδίμηρο που κατέστησε τον χριστιανισμό επίσημη θρησκεία της Ρωσίας, όταν τον ασπάστηκε τον 9^ο αι. με τον γάμο του με την Άννα, την αδελφή του Βασίλειου Βουλγαροκτόνου.  Έτσι, η Σεβαστούπολη τιμάται ως λίκνο του Ρωσικού Ορθόδοξου Χριστιανισμού. Έβαλα μαντίλι και μπήκαμε στην εκκλησία. Προσκυνήσαμε τον Άγιο Βλαδίμηρο με δέος και κατάνυξη. Σκεφτόμουν ότι πολλοί λάτρεις του κομμουνισμού βάφτιζαν τα παιδιά τους Βλαδίμηρους, προς τιμήν του Λένιν, χωρίς να ξέρουν ότι τιμούσαν έναν τόσο μεγάλο Άγιο!

 Μέσα στην εκκλησία υπάρχουν φωτογραφίες του κατεστραμμένου ναού από τις ναζιστικές βόμβες, όπως και από την ανοικοδόμησή του μέχρι και τα εγκαίνιά του που έγιναν από τον Πατριάρχη.

Στη Σεβαστούπολη υπάρχει το 38^ο Δημοτικό, Γυμνάσιο και Λύκειο στο οποίο διδάσκονται τα Ελληνικά ως κύριο μάθημα από ελληνίδες δασκάλες. Διαβάζοντας το ταξιδιωτικό κάποιου ιερωμένου που πήγε σ’ αυτό το σχολείο, με εντυπωσίασε το γεγονός ότι «ένα ρωσόπουλο του Γυμνασίου απήγγειλε από στήθους τον Ύμνο της Αγάπης του Αποστόλου Παύλου». Η σύγκριση είναι αναπόφευκτη για τα δικά μας παιδιά.

Στην επιστροφή, το λεωφορείο σταματά στον κεντρικό σταθμό των λεωφορείων, και επιστρέφοντας στο ξενοδοχείο με το ταξί περάσαμε από μια πλατεία 


όπου είδαμε την προτομή του Αρχιεπισκόπου Λουκά, φωτογραφίες της οποίας είδαμε στο Μουσείο του Αγίου.

 Επίσης, σε ένα πάρκο, πάλι στο κέντρο, είδαμε το άγαλμα του Λένιν, που θυμίζει την οκτωβριανή επανάσταση. Ο Λένιν είναι ο άνθρωπος που άλλαξε τον ρουν της ιστορίας. Είναι η ιστορία της Ρωσίας.

Στη Συμφερούπολη το βράδυ κάνουμε τη βόλτα μας έξω από το ξενοδοχείο μας μέχρι το κέντρο της πόλης στην οδό Κύροβα.

 Περνάμε το ποταμάκι με τις γέφυρές του, το πάρκο, και χαιρόμαστε τα πανύψηλα δέντρα της λεωφόρου: τις καστανιές, τις καρυδιές, τις ιτιές, τα κυπαρίσσια, τα πεύκα κ.α. Κόσμος πολύς στα πεζοδρόμια και στις στάσεις των λεωφορείων. Κι εκεί που απολαμβάνουμε τη βόλτα μας, η ματιά μας πέφτει σε μια πινακίδα που μας εκπλήσσει: Τράπεζα Κύπρου. Ως εδώ έφτασε η χάρη της.