Νίκος Αναστασιάδης

Παρουσίαση βιβλίου

Ζήνας Λυσάνδρου “Τα βιβλία που αγάπησα”

(εκδόσεις Μαλλιάρης-Παιδεία)

Παρθενών Λατσιών, Παρασκευή, 23 Νοεμβρίου 2012, 6 μμ.

Η συγγραφή και έκδοση ενός καλού βιβλίου είναι πάντοτε ένα χαρμόσυνο άγγελμα. Η κυκλοφορία ενός βιβλίου που μιλά για τα βιβλία δημιουργεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον και να δίνει διπλή χαρά. Πολύ περισσότερο αφού πρόκειται για ένα βιβλίο της αγαπημένης μας συναγωνίστριας Ζήνας. Διότι η Ζήνα εκτός από τον πολιτικό στίβο όπου διακρίνεται για χρόνια, είναι συναγωνίστρια και στον ευγενή στίβο της παιδείας, της μόρφωσης, της καλλιέργειας.

Θέλω να πω εδώ ότι στις κρίσιμες ώρες που περνάμε σήμερα, αλλά και στα δύσκολα που έρχονται, όσοι και αν είναι οι περιορισμοί, πρέπει να κάνουμε μιαν ακόμα μεγαλύτερη προσπάθεια στο χώρο της παιδείας και του πολιτισμού. Αυτή την κεντρική κατεύθυνση κατέθεσα τις προάλλες μιλώντας για μιαν πολιτική για τον Πολιτισμό και πρόκειται στη συνέχεια να την αναπτύξουμε και πιο αναλυτικά παρουσιάζοντας θεματικές προτάσεις για την εκπαίδευση.

Απόψε όμως είναι η βραδυά της Ζήνας και της ωραίας κατάθεσης και της προσφοράς που κάνει σε όλους μας με αυτό το βιβλίο. Η Ζήνα Λυσάνδρου μας προσφέρει σήμερα το δεύτερο βιβλίο της –το προηγούμενο ήταν συλλογή διηγημάτων με τίτλο “Φωνή πατρίδας” που εξέδωσε ο Δήμος Λευκονοίκου, το 1995.

Το σημερινό βιβλίο, με τίτλο “Βιβλία που αγάπησα”, από τις εκδόσεις Μαλλιάρη, είναι γραμμένο σε προσωπικό τόνο και είναι ιδιαίτερα φιλικό ακόμα και όταν καταπιάνεται με κάποια από τα μεγάλα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνικής παραγωγής. Φιλικό και ιδιαίτερα κατατοπιστικό, μυεί τον αναγνώστη στον κόσμο μιας πλατειάς συλλογής βιβλίων που αγάπησε και ξεχώρισε η συγγραφέας. Βιβλία που τη συγκίνησαν και είχαν κάτι ξεχωριστό να πουν. Βιβλία που γι’αυτό τα έμαθε τόσο καλά και θέλει να μιλήσει γι’ αυτά.

Το βιβλίο της Ζήνας Λυσάνδρου ανοίγει στον αναγνώστη πολλά παράθυρα στον όμορφο κόσμο της ανάγνωσης, του προβληματισμού και των συγκινήσεων που ξυπνά μέσα μας η περιπέτεια της ανθρώπινης ύπαρξης. Μας γνωστοποιεί διαλεχτά βιβλία που δεν έτυχε να γνωρίσουμε, αλλά μας δίνει και μιαν ενδιαφέρουσα ματιά για άλλα που ίσως έτυχε κάποτε να διαβάσουμε.

Από την πρώτη σελίδα, με τις πρώτες λέξεις η συγγραφέας κάνει μια καθαρή και απόλυτη εξήγηση: “Από μικρή μου άρεσε να διαβάζω”. Αυτό είναι το μυστικό της. Απλό, αλλά και μεγάλο μυστικό. Η αγάπη για την ανάγνωση. Η αγάπη για το βιβλίο.

Την αποτυπώνει με την προμετωπίδα που δανείζεται από τον Μαλλαρμέ, λέγοντας ότι “Ο κόσμος φτιάχτηκε για να καταλήξει σε ένα βιβλίο”. Μεγάλη κουβέντα. Η απόλυτη συνηγορία για τη δύναμη του βιβλίου. Συνηγορία για ένα από τα θεμέλια του ανθρώπινου πολιτισμού, το οποίο είχαμε αρχικά φοβηθεί ότι μπορεί να σβήσει μέσα στη σημερινή ηλεκτρονική εποχή, αλλά εκείνο αντίθετα όχι μόνο συνεχίζει να ανθεί, αλλά αποκτά και νέες δυνατότητες.

Η Ζήνα, στις σχεδόν 400 σελίδες αυτού του βιβλίου που διαβάζεται πολύ άνετα και ευχάριστα, κάνει προσωπικές επιλογές. Αλλά να μου επιτρέψετε να πω την κρίση και την άποψή μου: δεν πρόκειται και για τυχαίες επιλογές. Δεν είναι επιλογές ενός τυχαίου αναγνώστη, αλλά είναι επιλογές και προτάσεις μιας μελετημένης φιλολόγου και ερευνήτριας, με μεγάλη πείρα στα θρανία και στην εκπαιδευτική διοίκηση.

Στις σελίδες του τόμου “Τα βιβλία που αγάπησα” παρελαύνουν βιβλία-αναφορές τόσο από την ελληνική όσο και από την παγκόσμια λογοτεχνία. Η συγγραφέας γράφει για κλασικά έργα όπως τα “Χριστουγεννιάτικα διηγήματα” του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, τα “Αφηγήματα” του Εμμανουήλ Ροϊδη και το “Ευλογημένο Καταφύγιο” του Φώτη Κόντογλου. Μαζί όμως ανθολογεί και τη νεότερη και νεοτερική ελληνική πεζογραφία και βιβλία που σίγουρα θεωρούνται πια έργα αναφοράς. Ανάμεσά τους και κάποια από την ιδιαίτερη κυπριακή παραγωγή της ελληνικής λογοτεχνίας. Έργα της αγαπημένης μας Κλαίρης Αγγελίδου ή της σημαντικής σύγχρονης πεζογράφου Αγγελικής Σμυρλή. Όπως επίσης και κυπρολογικά, όπως τα “Γράμματα του Ιωάννη Συκουτρή από την Κύπρο”.

Από τη ξένη λογοτεχνία που μπορεί και να φανεί σαν ένας ατέλειωτος ωκεανός από σελίδες, βιβλία και αριστουργήματα, η συγγραφέας Ζήνα Λυσάνδρου κάνει συγκεκριμένες επιλογές που συνιστούν μια προσωπική πρόταση. Πάλι μπορούμε να ξεχωρίσουμε τα κλασικά. Όπως είναι βιβλία του Τολστόϊ, του Στάϊμπεκ και του Όργουελ. Αλλά και νεότερα κλασικά σαν εκείνα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές ή της Μαργκερίτ Ντυράς.

Στο τελευταίο μέρος η συγγραφέας δίνει και μερικές επιλογές από ποιητικά έργα. Ο τόμος κλείνει με αναφορά σε ένα ξεχωριστό έργο, γραμμένο στο κυπριακό ιδίωμα, από τον ποιητή Κώστα Βασιλείου: τον “Κανόλλο”, όπως λένε στη Δευτερά και αλλού τον “Καλό Λόγο”. Είναι ένας διακριτικός ύμνος στη θυσία των δυο τελευταίων μαρτύρων μας το Καλοκαίρι του 1996, στη Δερύνεια.

Όσα όμως και αν πω εγώ δεν μπορεί φυσικά να υποκαταστήσουν την ανάγνωση αυτού του ξεχωριστού βιβλίου. Εξάλλου, την κατάλληλη εισαγωγή στο έργο θα κάνει με την παρουσίασή του ο κ.Κουράτος στη συνέχεια. Θα ήθελα όμως να προσθέσω κάτι. Επειδή μπορεί και να διερωτάστε… Ναι, πρόλαβα να μετροφυλλίσω αρκετά αυτό το βιβλίο, παρά την αγωνιώδη πορεία των ημερών αυτών μέσα από τις συμπληγάδες της βαθειάς οικονομικής κρίσης και παρά τους πολύ έντονους ρυθμούς της προεκλογικής εκστρατείας για τη μεγάλη απόφαση που έχουμε να πάρουμε τον ερχόμενο Φεβρουάριο. Πρόλαβα, γιατί όπως είπα το βιβλίο αυτό διαβάζεται ευχάριστα και είναι οργανωμένο με τρόπο που να μπορείς να επανέρχεσαι συνέχεια, διαλέγοντας κάθε φορά το ένα ή το άλλο από τα βιβλία που προτείνει και αναλύει.

Εξάλλου, δεν νομίζω να είναι τυχαίο που αυτό το έργο εκδίδεται από τον οίκο Μαλλιάρης-Παιδεία που, εκτός των άλλων, ειδικεύεται σε παιδαγωγικές και εποπτικές εκδόσεις.

Νοιώθω τιμή που με κάλεσε σήμερα εδώ η Ζήνα. Τυγχάνει μάλιστα απόψε,

όταν θα φύγω από εδώ, να πάω σε εκδήλωση στην αίθουσα Καστελιώτισσα, όπου με το Ινστιτούτο Πολιτισμού θα απονείμουμε το Βραβείο Λογοτεχνίας Κύπρου Χρυσάνθη 2012 στον συγγραφέα Γιώργο Χαριτωνίδη. Είναι για μένα μια βραδυά γεμάτη βιβλία! Θέλω όμως να τονίσω ότι πέραν από τη σύμπτωση, αυτό δείχνει και την έμφαση που θέλουμε να δώσουμε στην πολιτιστική δημιουργία και στα ελληνικά γράμματα, στην πνευματική αντίσταση αλλά και στην ανάταση και την πρόοδο του λαού μας μέσα από τα γράμματα, τη μόρφωση, την καλλιέργεια.   

Φίλες και φίλοι,

από την πρώτη σελίδα η συγγραφέας Ζήνα Λυσάνδρου προτείνει μιαν ενδιαφέρουσα προσέγγιση, δανειζόμενη απόφθεγμα του συγγραφέα P.L.Travers: «Ένας συγγραφέας είναι το μισό μόνο από το βιβλίο του. Το άλλο μισό είναι ο αναγνώστης».

Από αυτή τη στιγμή μπορούμε να γίνουμε το άλλο μισό του βιβλίου της Ζήνας. Το οποίο βιβλίο της Ζήνας Λυσάνδρου είναι ήδη από μόνο του το άλλο μισό τόσων πολλών βιβλίων που αγάπησε και που θα αγαπήσουμε κι εμείς μαζί της.

Εύχομαι κάθε επιτυχία στο βιβλίο αυτό. Να διαβαστεί και να αγαπηθεί όσο του αξίζει. Αλλά περιμένω και από τη Ζήνα να συνεχίσει ακούραστη και ακμαία στον ίδιο δρόμο της δημιουργίας και της προσφοράς, στον οποίο τόσο λαμπρά διακρίνεται.