Μνημόσυνο Λουκή Ακρίτα, Δημάρχων και Δημοτικών Συμβούλων Μόρφου

31 Ιανουαρίου, 2013 — vatopaidifriend5

 Πρόσκληση

 Η Ιερά Μητρόπολις Μόρφου, ο Δήμος Μόρφου, η ΟΕΛΜΕΚ Μόρφου και η οικογένεια του Λουκή Ακρίτα, σας προσκαλούν στο καθιερωμένο μνημόσυνο του αειμνήστου Λουκή Ακρίτα, των Δημάρχων Μόρφου κι όλων των κεκοιμημένων Δημοτικών Συμβούλων του Δήμου Μόρφου, την Κυριακή, 3 Φεβρουαρίου 2013, στον ιερό ναό Αποστόλου Ανδρέα στο Πλατύ Αγλαντζιάς.

Της αρχιερατικής θείας Λειτουργίας και του ιερού μνημοσύνου θα προστεί ο Πανιερώτατος Μητροπολίτης Μόρφου κ. Νεόφυτος.

Επιμνημόσυνο λόγο θα εκφωνήσει ο Εξοχότατος Πρέσβης της Ελλάδος κ. Βασίλης Παπαϊωάννου

Λουκής Ακρίτας (1909-1965)

«Αν κρατήσουμε ορθή την πολιτιστική μας ιδιομορφία, χωρίς εθνικιστικούς φανατισμούς, το δέντρο του Ελληνισμού θα σταθεί ξανά, σεβαστό κι αγαπημένο, στο Δάσος των Εθνών»

Η ζωή του

Ο Λουκής Ακρίτας γεννήθηκε το 1909 στη Μόρφου της Κύπρου κι αφού αποφοίτησε, το 1925, από το Παγκύπριο Γυμνάσιο, σπούδασε στο Διδασκαλείο Λευκωσίας. Προικισμένος με έφεση στη μάθηση, πολυτάλαντος και χαρισματικός, διακρίθηκε από νωρίς στην έκθεση ιδεών, αποσπώντας βραβεία από το Παγκύπριο Γυμνάσιο, όπου φοίτησε για μια τετραετία, μετά από οκταετή φοίτηση στο δημοτικό σχολείο και στην Ελληνική Σχολή της Μόρφου. Εργάστηκε για τέσσερα χρόνια ως δάσκαλος στη Μόρφου, στη Σύγκραση και στο Κελλάκι και στη συνέχεια πήγε στην Αθήνα για δουλειά. Σε δύσκολες εποχές οικονομικής ύφεσης και κάτω από σκληρές συνθήκες διαβίωσης, λόγω της μικρασιατικής καταστροφής, κατάφερε να εργαστεί ως δημοσιογράφος στην «Εστία» και στην «Πρωϊα» και να συνεχίσει τις πανεπιστημιακές του σπουδές στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Εργάστηκε για δύο χρόνια ως δάσκαλος στην Κύπρο δημοσιεύοντας παράλληλα διάφορα κείμενα του στην εφημερίδα Χρόνος. Το 1930 ήρθε στην Αθήνα, ασχολήθηκε με τη δημοσιογραφία και υπήρξε πολιτικός συντάκτης αρχικά στην εφημερίδα Εστία και στη συνέχεια στην Πρωία. Επίσης υπήρξε ανταποκριτής της εφημερίδας της Λευκωσίας Πρωινή και συγχρόνως σπούδασε Αγγλική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και συνεργάστηκε με τη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια του Πυρσού.

Στη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου, στον οποίο πήρε μέρος ως απλός στρατιώτης, έστελνε από το μέτωπο ανταποκρίσεις στην εφημερίδα Εστία. Τους τελευταίους μήνες της Κατοχής άρχισε να εκδίδει την αντιστασιακή εφημερίδα Καθημερινά Νέα, η οποία ήταν πολιτικά προσανατολισμένη προς την Ένωση Κέντρου και τις επιλογές του Γεωργίου Παπανδρέου, και η έκδοση της συνεχίστηκε για λίγο διάστημα και μετά την απελευθέρωση. Στη διάρκεια της Κατοχής ο Ακρίτας υπήρξε ιδρυτικό μέλος της αντιστασιακής οργάνωσης Τριμελής Επιτροπή Αγώνος (μετέπειτα Ανώτατη Επιτροπή Απελευθερώσεως) μαζί με τον Μιλτιάδη Πορφυρογέννη και τον στρατηγό Σπηλιωτόπουλο.

Από το 1952 έως το 1954 εξέδωσε το περιοδικό Ελληνικά Χρονικά (περίπου 100 τεύχη), το οποίο αρχικά ήταν εβδομαδιαίο και αργότερα έβγαινε κάθε δεκαπέντε μέρες και στο υπεύθυνος στα λογοτεχνικά θέματα ήταν ο γνωστός ποιητής και διανοούμενος Νικηφόρος Βρεττάκος. Από τα μέσα του 1959 άρχισε να εκδίδει το εβδομαδιαίο περιοδικό Κόσμος, Επιστήμη και Ζωή το οποίο από τις αρχές του 1962 έγινε επίσης δεκαπενθήμερο. Στο περιοδικό αυτό ο Ακρίτας δημοσίευσε και μερικά διηγήματά του μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει το Φορτίο ανθρώπου.

Στα 1964, αμέσως μετά την εκδήλωση των διακοινοτικών ταραχών έσπευσε στην Κύπρο, για να μεταφέρει μήνυμα συμπαράστασης της Ελλάδας στον Εθνάρχη Μακάριο και στον κυπριακό λαό. Κι αργότερα, όταν κλήθηκε στο Μεσολόγγι, στις 26 Απριλίου 1964 για να εκπροσωπήσει την ελληνική κυβέρνηση στους εορτασμούς για την ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου, όντας δεινός ρήτορας και άριστος χειριστής της ελληνικής γλώσσας, εκφώνησε έναν ιστορικό λόγο, σάλπισμα ελευθερίας και αγωνιστικότητας με επίκεντρο την Κύπρο και τους αγώνες της. Πέθανε το 1965, σε ηλικία 57 ετών.

Πολιτική σταδιοδρομία του Λουκή Ακρίτα

Βαθιά δημοκράτης, διακρίθηκε για την αντιστασιακή δράση και την πολιτική του πορεία τις δεκαετίες ’50, ’60, στην ΕΠΕΚ, στην Προοδευτική Ένωση, στο «Κόμμα των Φιλελευθέρων» και στην «Ένωση Κέντρου». Άφησε το στίγμα του στη νεοσύστατη Εθνική Προοδευτική Ένωση Κέντρου του Νικόλαου Πλαστήρα, όπου υπηρέτησε ως γενικός γραμματέας και ως βουλευτής Αθηνών. Επανεκλέχθηκε βουλευτής στις εκλογές του 1963 και 1964, με την «Ένωση Κέντρου». Διετέλεσε υφυπουργός Τύπου και Πληροφοριών στην Κυβέρνηση Απελευθερώσεως του Γεωργίου Παπανδρέου (1944), κατόπιν ρήξης του όμως με την επίσημη πολιτική γραμμή αποσύρθηκε μέχρι το 1951 οπότε εκλέχτηκε βουλευτής, πρώτος σε σταυρούς προτίμησης στην Αθήνα, με την ΕΠΕΚ του Πλαστήρα.

Από το 1961 συνεργάστηκε και πάλι με την Ένωση Κέντρου του Γεωργίου Παπανδρέου, εκλέχτηκε βουλευτής στις εκλογές του 1963 και 1964 οπότε ως υφυπουργός Παιδείας υλοποίησε την Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση που εισηγήθηκε ο Ευάγγελος Παπανούτσος.

Τέλος προέβαλε τον κυπριακό αγώνα για την ανεξαρτησία μέσω της συμμετοχής του στην Γ΄ Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών και την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (1952). Το 1954 ταξίδεψε στις ΗΠΑ ως μέλος της Διακομματικής Επιτροπής Διαφωτίσεως για το ζήτημα της Κύπρου.

Θεωρούσε την παιδεία δημόσιο αγαθό και την ήθελε ανθρωπιστική, ανανεωμένη, με λιγότερη τυπολατρία, με περισσότερη κριτική διάθεση, απαλλαγμένη από αναχρονιστικές δομές, ικανή να τονώσει την εθνική ταυτότητα των Ελλήνων.

Το λογοτεχνικό έργο του

Ο Λουκής Ακρίτας διακρίθηκε όχι μόνο στο χώρο της πολιτικής και της δημοσιογραφίας, αλλά και στη λογοτεχνία. Έγραψε σωρεία διηγημάτων, μυθιστορημάτων και θεατρικών και καθιερώθηκε ως ένας από τους σημαντικότερους νεοέλληνες πεζογράφους. Εξαιρετικά τα έργα του: «Κάμπος», «οι Αρματωμένοι», «Νέος με καλές συστάσεις». Η βαθιά δημοκρατικότητα, το ελεύθερο πνεύμα και η φιλοπατρία του διαπνέουν το πλούσιο έργο του και είναι διάχυτα σε εκδόσεις της εφημερίδας «Πρωϊνή» της Λευκωσίας, στα περιοδικά «Πάφος» και «Κυπριακά Γράμματα», στις πολεμικές του ανταποκρίσεις στην «Εστία», σε αντιστασιακά έντυπα και εφημερίδες της εποχής, στις εκδόσεις «Ακρίτας», στα «Ελληνικά Χρονικά» και αλλού. Ο Λουκής Ακρίτας αποτελεί, αναντίλεκτα, μία ξεχωριστή προσωπικότητα που οι νέοι αξίζει να μελετήσουν. Είχε ήθος, όραμα για τον Ελληνισμό και πάθος να δει την Ελλάδα ισχυρή, δημοκρατική και αποδεσμευμένη από το διπολισμό, που οδηγούσε τότε στον εμφύλιο σπαραγμό. Στο χώρο της λογοτεχνίας ο Λουκής Ακρίτας εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1931 με ένα διήγημα από τις στήλες του περιοδικού Πρωτοπόροι. Στα δύο μυθιστορήματα του το 1935 και το 1936 (Νέος με καλάς συστάσεις και Ο κάμπος) ενυπάρχουν αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα και στοιχεία από την αγροτική κυπριακή ζωή. Το έργο του Αρματωμένοι(1947) θεωρείται ένα από τα καλύτερα του είδους. Μεγάλο μέρος του έργου του Ακρίτα βρίσκεται δημοσιευμένο σε διάφορα περιοδικά με τα οποία συνεργάστηκε.

Σημαντική είναι και η προσφορά του στο θέατρο κυρίως με τα έργα του Όμηροι και Θεοδώρα. Το πρώτο δημοσιεύθηκε το 1956 και είχε θέμα τα αντίποινα των γερμανικών δυνάμεων κατοχής σε ένα χωριό λόγω της δραστηριότητας αντάρτικων ομάδων. Στο έργο αυτό ο Ακρίτας ακολουθεί τη τεχνική του λαϊκού θεάτρου, έχει όμως και στοιχεία που παραπέμπουν στη δομή της αρχαίας τραγωδίας ενώ από τις συγκρούσεις αναδύονται μορφές συμβολικές και όχι χαρακτήρες.

Έγραψε επίσης το Όνειρο αγάπης που το ανέβασε η Μαρίκα Κοτοπούλη στο θέατρό της το 1941, με τίτλο Όπου αγαπά παιδεύει.

Πηγές: Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τ.4-immorfou.org.cy

Χαιρετισμός του πρώην Υπουργού Παιδείας και Πολιτισμού, και πρώην Δημάρχου Λευκονοίκου, κ. Λυκούργου Κάππα στην παρουσίαση του νέου βιβλίου της Ζήνας Λυσάνδρου Παναγίδη με τίτλο: «Τα βιβλία που αγάπησα».

Παρασκευή, 7 Δεκεμβρίου 2012, Ώρα: 6:30 μ.μ.

Απόψε νιώθω ότι το Λευκόνοικο γιορτάζει, αφού μια αγαπημένη μας Λευκονοικιάτισσα, η φιλόλογος Ζήνα Λυσάνδρου Παναγίδη, αγαπημένη μου μαθήτρια, παρουσιάζει στους φίλους και εκτιμητές του έργου της το νέο της βιβλίο με τίτλο: «Τα Βιβλία που αγάπησα», που είναι ένα βιβλίο για άλλα βιβλία, αφού περιέχει παρουσιάσεις λογοτεχνικών βιβλίων.

Το πρώτο της βιβλίο που εξέδωσε ο Δήμος Λευκονοίκου το 1995, με τίτλο «Φωνή Πατρίδας», μας μετέφερε νοερά στο Λευκόνοικό μας και στα όμορφα χρόνια που ζήσαμε εκεί. Είναι διηγήματα, που παρουσιάζονταν και πάλι στο ΡΙΚ, τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς μας, όπου η Ζήνα θύμιζε σε όλους την εξέχουσα θέση του Λευκονοίκου στα γράμματα και γενικά τον πολιτισμό, αφού παρουσίαζε ήθη και έθιμα, ανθρώπους, εκδηλώσεις, στιγμές που έζησε στο Γυμνάσιό μας, ανεξίτηλες στην καρδιά και το μυαλό μας.

Απόψε, είναι η βραδιά της Ζήνας μας, που τόσα πολλά έχει προσφέρει σε όλες τις εκδηλώσεις του Δήμου και του Σωματείου μας, από τα πρώτα χρόνια της προσφυγιάς μας μέχρι σήμερα. Όλοι έχουμε βιώσει τη συναισθηματική φόρτιση που μας προκαλούσε με την πέννα της, γιατί όλα βγαίνουν μέσα από την ψυχή της, αλλά και απορρέουν από την πνευματική καλλιέργεια που τόσα χρόνια απέκτησε με την επαφή της με τα βιβλία.

Αξίζει να τονίσω ότι η Ζήνα μας, στο Γυμνάσιο Λευκονοίκου, όπου ήμουν ο Γυμνασιάρχης της, ήταν η Πρόεδρος του σχολείου, η άριστη μαθήτρια, που διακρινόταν για το ήθος, την ευφυία, την επικοινωνιακή αμεσότητα, το σεβασμό στους καθηγητές της, που έχει μέχρι σήμερα, την ευγλωττία, το γέλιο και την ευπροσηγορία της. Ήταν η σημαιοφόρος της γενιάς της. 

Μεγάλωσε σε μια εξαίρετη οικογένεια, με αρχές και ιδανικά, με πολλή αγάπη και οικονομική άνεση, αλλά παρόλ’ αυτά ήταν πάντα καταδεχτική, όπως μαρτυρεί ο συμμαθητής της ο Γέροντας Εφραίμ, ο ηγούμενος της Μονής Βατοπαιδίου.

Όλα αυτά τα χρόνια που τη γνωρίζω είναι ο άνθρωπος που ξέρει να τιμά τους ανθρώπους που αγαπά, και δεν φείδεται κόπου και μόχθου για να προσφέρει στους γύρω της. Με ευρεία δράση στα κοινά, πιστεύω ακράδαντα ότι στα σχολεία ήταν η ζώσα παρουσία του πνευματικού ανθρώπου, που σαν άλλος Πυγμαλίωνας εμφυσούσε στους μαθητές της την αγάπη για την αρετή, τη γλώσσα, την ελευθερία.

Ταυτόχρονα, διακρινόταν για την αγάπη της για τους μαθητές και τις μαθήτριές της, όπως και για το αντικείμενο της διδασκαλίας της. Είναι γεννημένη φιλόλογος. Μα δεν έμεινε ποτέ μόνο στη διδασκαλία.

Από νεαρής ηλικίας πήρε και πτυχίο Δημοσιογραφίας και συνεργάστηκε με το ΡΙΚ, τον μόνο σταθμό που υπήρχε πριν από 35 χρόνια, και παρουσίαζε κείμενά της σε διάφορες εκπομπές, σε μια από τις οποίες παρουσίαζε και τα βιβλία που περιέχονται στο βιβλίο που απόψε μας παρουσιάζει.

Για το βιβλίο της Ζήνας Λυσάνδρου Παναγίδη, θα μιλήσει η επίσης φιλόλογος-συγγραφέας κ. Κίκα ολυμπίου.

Να μου επιτρέψετε μόνο να πω ότι το βιβλίο αυτό είναι γραμμένο σε προσωπικό τόνο, και είναι ιδιαίτερα φιλικό, και όταν καταπιάνεται με κάποια από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας.

Τελειώνοντας, θα ήθελα να ευχηθώ στη Ζήνα να χαίρεται την οικογένειά της και να μαρτυρεί συνεχίσει τη δημιουργική της πορεία, και στο βιβλίο της να είναι καλοτάξιδο και να διαβαστεί και να αγαπηθεί όσο του αξίζει.

70 χρονα Γυμνασίου Λευκονοίκου

 «Σκοτώνεις με πολλούς τρόπους ένα νησί

Τη μνήμη, όμως, πώς τη σκοτώνεις;»

«Η μνήμη, όπου και να την αγγίξεις πονεί».

Αναθυμόμαστε απόψε το Γυμνάσιό μας.

Με την επιβλητική πρόσοψη.                                                                                            

Με τα τεκμήρια της ελληνικότητάς του.

Τους δωρικούς κίονες, το κιονόκρανο,

το επιστύλιο, το γείσο, το αέτωμα.

Είναι η γάργαρη και δροσερή πηγή απ’ όπου ξεδιψάσαμε όλοι εμείς.

Στην παχιά σκιά του δροσιστήκαμε.

Στη φιλόξενη και ανοικτή αγκαλιά του αναπαυτήκαμε.

Το Γυμνάσιό μας! Το στολίδι του Λευκονοίκου μας!

Ο κήπος μοσχοβολιστός και καταπράσινος.

Γιασεμιά, γαρύφαλα και ρόδα.

Φοίνικες, κυπαρίσσια, ευκάλυπτοι, πεύκα και ελιές.

Το γήπεδο με τα ανθεστήρια και τους αγώνες,

 τους χορούς με τις παραδοσιακές στολές και τα τραγούδια.

Τις παρελάσεις με τις ελληνικές σημαίες και το λάβαρο του σχολείου μας.

 















Την κατάθεση στεφάνων και το «πέσατε ήρωες» στις εθνικές γιορτές.

Θυμόμαστε τις θεατρικές παραστάσεις και τις μουσικές εκδηλώσεις.

Τις εκδρομές, τα τρίωρα στον Άγιο Φωκά, τα καρδιοκτύπια στα διαγωνίσματα.

Το κερί που ανάβαμε στον Προφήτη Ηλία για να μας βοηθήσει!

Τα αστεία με τους καθηγητές  μας.

Τους γυμνασιάρχες μας:

59-61 Δημήτριος Βολονάκης από τη Σύμη

61-69 Σοφοκλής Σοφοκλέους

69-72Ανδρέας Χατζηιωνάς

72-74 Λυκούργος Κάππας

1940.  Ξεκινά η «Ανωτέρα Σχολή Λευκονοίκου».

Στον λόφο του Προφήτη Ηλία θα γίνουν τα εγκαίνια του κτηρίου το 1947

και θα πάρει την επωνυμία  Καμίνζειος Ανωτέρα Σχολή Λευκονοίκου.

Από τον μεγάλο ευεργέτη Γεώργιο Καμιντζή.

Το 1958 αναγνωρίζεται ως ισότιμη με τα Ελληνικά Γυμνάσια.

Το πνευματικό φυτώριο όλης της περιοχής Λευκονοίκου.

Ο φάρος που μας μεταλαμπάδευσε το αγαθό της γνώσης και της αρετής.

Η ζεστή αγκαλιά που μας κανάκεψε και μας ανέθρεψε.

Το λίκνο του πολιτισμού μας που φέραμε μαζί μας

και μας κράτησε στα δίσεκτα χρόνια της προσφυγιάς.

Ο ευεργέτης μας που μας χάρισε το «ευ ζην».

Εκεί που μάθαμε τι πα να πει ανθρωπιά, ευγένεια, αλληλεγγύη,

αξιοπρέπεια, αγάπη, θυσία,  ελευθερία, πίστη στον θεό και την πατρίδα μας.

Στα πρώτα χρόνια οι πνευματικού ταγοί μας έρχονταν από την Ελλάδα.

Εμπνευσμένοι, χαρισματικοί, καταξιωμένοι.

Ευαισθητοποιημένοι, έντιμοι, προικισμένοι.

Αυτοί δυνάμωσαν την αγάπη για τη μητέρα πατρίδα και την ένωση.

Ο κόσμος μας τότε, ο φτωχός αγρότης, με χίλιες δυο στερήσεις

ήθελε να δώσει στα παιδιά του ελληνική παιδεία και ελληνική ιστορία.

«Έλληνες εισίν οι της ημετέρας παιδείας μετέχοντες».

«Όλβιος όστις της ιστορίας έσχε μάθησιν».

Η «Καμίντζειος Ανωτέρα Σχολή Λευκονοίκου» πρωτοστάτησε στον Αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α.

Οι μαθητές στελέχωσαν τις εθνικές οργανώσεις ΕΟΚΑ, ΠΕΚΑ και ΑΝΕ.

Έκαναν βομβιστικές ενέργειες, μα και συχνές διαδηλώσεις κατά των κατακτητών.

Στις 3 Δεκεμβρίου του 1955 σε μια διαδήλωση έκαψαν το ταχυδρομείο

κι ο πολύς Χάρτιγκ διέταξε πενθήμερο κέρφιου και επέβαλε πρόστιμο 2000 λιρών.

Ύστερα το σχολείο έκλεισε για εννιά μήνες και λειτούργησε το «Κρυφό Σχολειό»

Με την επαναλειτουργία του σχολείου οι διαδηλώσεις συνεχίζονται.

23 Οκτωβρίου του 1956, μαθητές- μέλη της ΕΟΚΑ, τοποθέτησαν νάρκη στο γήπεδο του σχολείου, όπου έπαιζαν ποδόσφαιρο οι άγγλοι στρατιώτες, και σκοτώθηκαν τρεις  Άγγλοι, ενώ τραυματίστηκαν πέντε.

Τέλη Νοεμβρίου του 1957 μαθητές ανατίναξαν με πέντε νάρκες τον ηλεκτροπαραγωγικό σταθμό Λευκονοίκου.

Στις 20 Δεκεμβρίου του 1957, σε επίθεση εναντίον Άγγλων αξιωματικών, σκότωσαν έναν απ’ αυτούς.

Το Γυμνάσιό μας είχε κι ένα ατυχές, τραγικό συμβάν.

Ο Λουκάς Ιατρού στις 7 Νοεμβρίου του ’55, προσπαθώντας να ανεβάσει ψηλά την ελληνική σημαία,

έσπασε τη σπονδυλική του στήλη. Πολλά τα δεινά του, μα η πίστη του έμεινε ακλόνητη.

Ο όσιος και μάρτυράς μας!               

Πέθανε το 1965.

Με την Ανεξαρτησία το σχολείο μας μετονομάστηκε σε «Ελληνικόν Γυμνάσιον Λευκονοίκου»,

 κι αργότερα «Γυμνάσιο Λευκονοίκου»

«Τα μάτια αν κλείσω», που λέει κι ο ποιητής,

Τώρα οι καθηγητές στην πλειοψηφία τους είναι Λευκονοικιάτες.

Θρέμμα της γης μας. Πονάνε τούτο το σχολείο.

θα θυμηθώ την επίσκεψη του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου

 στις 26 Μαίου του 1968, στα εγκαίνια της Αίθουσας Τελετών,  

πάλι δωρεά του ευεργέτη Γεώργιου Καμιντζή.

Το 1973 κτίστηκε και η νέα διώροφη πτέρυγα.

Μας έδωσαν πολλά. Κι εμείς τους ευγνωμονούμε!

Σεβασμός, πειθαρχία, παιδαγωγική χάρις.

Πλούτος γνώσεων μα και σφυρηλάτηση χαρακτήρων.

Διάπλαση ήθους.

Με ερείσματα την πίστη στις εθνικές παραδόσεις.

Τον σεβασμό στα μνημεία και τις αξίες του παρελθόντος.

Το δημοκρατικό ήθος. Τη νηφάλια σκέψη. Την πνευματική αυτάρκεια.

Την αναζήτηση για ό,τι ομορφαίνει τη ζωή μας και της δίνει νόημα.

Οι μαθητές μας πρώτοι στο κάλεσμα της πατρίδας.

Ο Μιχαλάκης Μακρίδης και ο Νίκος Σχοινιού έπεσαν στο Μερσινίκι

τον καιρό των ολβίων.

Το 1974 είχε 481 μαθητές.

Κι ύστερα ήρθε η συμφορά κι ο χαλασμός.

Νεκροί και αγνοούμενοι. Καθηγητές και μαθητές.

Σωτήρης Μιχαήλ. Μαθηματικός. Υπόδειγμα αρχοντιάς και πατριωτισμού.

Χάθηκε για την πατρίδα.

Γιατί έτσι έπρεπε. Μπορούσε να διασωθεί.

Έμεινε μαζί με τους μαθητές του.

«Τιμή σ’ εκείνους

όπου στη ζωή των ώρισαν

να φυλάγουν Θερμοπύλες

ποτέ από το ΧΡΕΟΣ μη κινούντες».

Αυτή είναι η αξιοπρέπεια του Καβάφη.

Έτσι κάνουν οι ήρωες!

Έτσι κάνουν οι Έλληνες!

Οι Έλληνες μαθητές!

Νεκροί:

Ο Σταύρος Καμιντζής

Ο Νίκος Μανδρίτης, τελειόφοιτος της Οδοντιατρικής

Ο Κυριάκος Καλλής, από τις Γούφες

Ο Γιάννης θεοδώρου, από την Περιστερώνα

Ο Γεώργιος Σύζινος και

Ο Ιωάννης Χατζήκκος από τη Γύψου

ο Άντρος Μακρίδης

Αγνοούμενοι:

ο Πανίκος Χατζηπαντελή, τελειόφοιτος  της Φυσικομαθηματικής Σχολής

και οι τελειόφοιτοι του 1974:

ο Βασίλης Χατζησιεγκαλλής

ο Έκτωρ Κτωρής

 ο Επιφάνιος Κυριάκου

ο Πέτρος Βελούσης

ο Κλείτος Κλείτου

Ο Ιάκωβος Κακουρής από την Περιστερώνα

Ο Λοίζος Λοίζου,  16 χρονος μαθητής που χάθηκε μαζί με τον πατέρα του στις Γούφες.

Όλα αυτά τα παλληκάρια έκαναν πράξη

τα κελεύσματα των προγόνων μας.

«Εις οιωνός άριστος, αμύνεσθαι περί πάτρης»

Σήμερα γιορτάζουμε τα 70 χρονα του Γυμνασίου Λευκονοίκου

μακριά από το Γυμνάσιό μας.

Μακριά από τη μάνα τροφό μας.

Από « το αγαπημένο τέμενος των Μουσών, απ’ όπου

πήραμε τα εφόδια, πνευματικά και ψυχικά

για να κατακτήσουμε και να ομορφήσουμε τη ζωή μας».

Σήμερα στις αίθουσές του δεν ακούγεται

η γλυκόλαλη γλώσσα του Ομήρου.

Την αυλή του πατούν ξένα βήματα.

Αξίωσέ μας, Κύριε, να κάνουμε υπομονή

ως την άγια ώρα της λύτρωσης

που μόνο εσύ ξέρεις πότε θά’ ρθει.

Γιατί η ψυχή πονά. Η καρδιά πετά συχνά στα περασμένα.

Στα όμορφα, γελαστά χρόνια του Γυμνασίου μας.

Τότε που μάθαμε τι πάει να πει

πολιτισμός, μέτρο, ήθος, λευτεριά, πίστη, πατρίδα.

Τότε που μάθαμε για τη ζωή,

αλλά η ζωή μας κύλησε σε άλλα χώματα,

μακριά από τη γη των προγόνων μας.

Θα συνεχίσουμε, όμως, να μεταλαμπαδεύουμε

στα παιδιά και τα εγγόνια μας 

τις διαιώνιες αξίες που εμείς διδαχτήκαμε στο Γυμνάσιό μας,

το «modus vivendi» μας, το ύφος και το ήθος του βίου μας.

Κοινωνώντας τα μεγάλα αντίδωρα

 του φωτερού παρελθόντος μας,

ας ζυμώσουμε τον δικό μας άρτο ζωής,

την τροφή της ψυχής μας

ως το «νόστιμον ήμαρ».

Το Γυμνάσιό μας θα ζει πάντα στις καρδιές μας.

Το κουβαλάμε μαζί μας, ως πολύτιμο φυλακτό

στα άδυτα της ψυχής μας.

«Έσσεται ήμαρ!»

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΑΓΑΠΗΣΑ

Παρουσίαση του βιβλίου μου «ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΑΓΑΠΗΣΑ» στο Δημοτικό Μέγαρο Σωτήρας.

Την περασμένη Παρασκευή, 11 Ιανουαρίου 2013, στις 7:30 μ.μ., παρουσιάστηκε το βιβλίο μου στον Δήμο Σωτήρας, μετά από πρόσκληση του Δημάρχου Σωτήρας και του Δημοτικού Συμβουλίου, και ιδιαιτέρως της κουμπάρας μου κ. Φλωρεντίας Σάββα που είναι Δημοτικός Σύμβουλος και Πρόεδρος της Πολιτιστικής Επιτροπής του Δήμου.

Προσωπικά, γνωρίζω τον κόσμο της ελεύθερης επαρχίας Αμμοχώστου από τον καιρό που ήμουν Γραμματέας της Γυναικείας Οργάνωσης του ΔΗ.ΣΥ. Αμμοχώστου. Ιδιαίτερα, τις γυναίκες της Σωτήρας, του Λιοπετριού, του Αυγόρου και της Δερύνειας, που με έκαναν το βράδυ της παρουσίασης του βιβλίου μου πολύ περήφανη, γιατί μετά από μια δεκαετία που αποσύρθηκα από την ενεργό δράση, εξακολουθούν να μου δείχνουν την αγάπη και την εκτίμησή τους.

Ο Δήμαρχος Σωτήρας
 κ. Γεώργιος Τάκκας

Χαιρετισμό, αρχικά, απηύθυνε ο εξαίρετος Δήμαρχος της Σωτήρας κ. Γεώργιος Τάκκας , ένας σοβαρός επιστήμονας, ένας καλός οιακοστρόφος  που είμαι σίγουρη ότι θα οδηγήσει τον Δήμο του σε εύδιο λιμάνι.

Στη συνέχεια, η κουμπάρα μου κ. Φλωρεντία Σάββα, διάβασε το βιογραφικό μου και μου ευχήθηκε το επόμενο βιβλίο μου να το παρουσιάσουμε στο Λευκόνοικο.

Με την κουμπάρα μου
κ. Φλωρεντία Σάββα

Την παρουσίαση του βιβλίου μου ανέλαβε ο νεαρός, πολλά υποσχόμενος φιλόλογος από τη Σωτήρα, με καταγωγή και από την Καρπασία, κ. Μαρίνος Παυλικκάς. 

Ο φιλόλογος
κ. Μαρίνος Παυλικκάς

Με το ήθος και την ευγένεια που τον χαρακτηρίζουν, ο Μαρίνος παρουσίασε με γλαφυρότητα  και αγάπη αρκετά από τα βιβλία που περιέχονται στο βιβλίο μου, ενώ εγώ διάβασα κάποια χαρακτηριστικά αποσπάσματα.

Στην αντιφώνησή μου, ως αντίδωρο της αγάπης των φίλων μου, τους παρουσίασα φωτογραφίες από το Λευκόνοικο και τις παραλίες της επαρχίας μας.

Η ευχάριστη νότα της βραδιάς ήταν η παρουσία των φίλων μου, του μουσικού Μιχάλη Χατζημιχαήλ και της  γυναίκας του Ξένιας, που μας τραγούδησε τρία εξαίσια τραγούδια που μας φόρτισαν περισσότερο συναισθηματικά.

Ο κ. Μιχάλης και η κ. Ξένια Χατζημιχαήλ

Στο τέλος, όπως πάντα, κέρασα το παραδοσιακό γλυκό της Μεσαορίας, την τόσο εύγευστη τσιπόπιτα, ενώ ο Δήμος πρόσφερε ευγενώς διάφορα αλμυρά τερψιλαρύγγια.

Η κ. Φλωρεντία Σάββα
προσφέρει ανθοδέσμες
στους φίλους μας

Γιατί με συγκίνησε τόσο πολύ η παρουσίαση του βιβλίου μου στη Σωτήρα; Γιατί ένιωσα ότι σαν να ήμουν στο σπίτι μου. Ένιωσα ότι ήμουν ανάμεσα σε δικούς μου, πολύ οικείους μου, αγαπημένους μου που με τίμησαν και με περιέβαλαν με την αγάπη τους.

Βεβαίως, γνωρίζοντας τους ανθρώπους της περιοχής και του Δήμου Σωτήρας, αυτό ήταν αναμενόμενο. 

Με τον Δήμαρχο Σωτήρας

Κυρίως, ο σεβάσμιος ιερέας πατήρ Γεώργιος  που η παρουσία του στη Σωτήρα είναι καταλυτική για την ευσέβεια και την πνευματικότητα των κατοίκων. Μαζί του και ο εγγονός του, πατήρ Γεώργιος, ο νεότερος, μια γλυκιά μορφή ιερωμένου που εμπνέει τη νεολαία.

Ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου τους καλούς μου φίλους και τις καλές μου φίλες που με τίμησαν με την παρουσία τους το βράδυ της Παρασκευής. 

Ο λόγιος πατήρ Γεώργιος

Ιδιαιτέρως, ευχαριστώ τον Δήμαρχο και τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου Σωτήρας για την τιμητική πρόσκληση να παρουσιαστεί το βιβλίο μου στον Δήμο τους, τον Μαρίνο για την παρουσίαση του βιβλίου μου, και το ζεύγος Χατζημιχαήλ για τη μουσική πανδαισία που μας χάρισαν.

Με τη φίλη μου πρώην Επιθεωρήτρια
Δημοτικής κ. Παναγιώτα Παρασκευά

Ο Πάμπος Πατσιάς, γείτονάς μου
στο Λευκόνοικο,
και τώρα στο Παραλίμνι

Η Πηνελόπη Δέλτα και η Μακεδονία

7 Ιανουαρίου 2013

Πολιτισμός / Ιστορία    Αγγελική Σκαρβέλη-Νικολοπούλου 

Η Πηνελόπη Μπενάκη-Δέλτα (1874-Μάιος 1941) γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αλεξάνδρεια, ανήκε, δηλαδή, στον Ελληνισμό της Διασποράς.

Τριτότοκο παιδί του μεγαλεμπόρου Εμμανουήλ Μπενάκη και της Βιργινίας Χωρέμη, χιακής καταγωγής, έζησε σε κοσμοπολίτικό περιβάλλον, αλλά ανατράφηκε σε οικογένεια με αυστηρές αρχές, όπου το ενδιαφέρον για όσα συνέβαιναν στην Ελλάδα ήταν ζωηρό. Επομένως η νεαρή Πηνελόπη, που μορφώθηκε με οικοδιδασκάλους (δεν επήγε ποτέ στο σχολείο), όπως συνηθιζόταν για τα κορίτσια της κοινωνικής της σειράς, ήταν ενήμερη και ευαισθητοποιημένη ως προς τα προβλήματα της μητέρας πατρίδας, προτού ακόμη εγκατασταθεί στην Αθήνα το 1916 με τη δική της πλέον οικογένεια.

Στη μικρή Αθήνα της εποχής εκείνης το ζεύγος Δέλτα βρίσκεται βρίσκεται πολύ ψηλά στην κοινωνική πυραμίδα. Άτομο με υψηλό αίσθημα ευθύνης, που δεν αρκείται στις κοσμικές ματαιότητες, οι οποίες δεν την ικανοποιούν, διαπιστώνει σύντομα τα μειονεκτήματα της ελληνικής κοινωνίας και ιδιαίτερα της εκπαίδευσης. Μητέρα τριών κοριτσιών, προβληματίζεται έντονα. Πιστεύει ότι τόσο η παρεχόμενη εκπαίδευση, όσο και η αγωγή των Ελληνοπαίδων έχουν ανάγκη νέων κατευθύνσεων. Άλλωστε θέλει να δώσει διέξοδο στο δυναμισμό της, πράγμα αρκετά δύσκολο σε μιαν εποχή κατά την οποία η επικρατούσα νοοτροπία ήθελε τη γυναίκα αποκλειστικά αφοσιωμένη στα του οίκου της. Και επειδή δεν της έλειπε η θέληση-κάθε άλλο- αποφάσισε να ανανεώσει το παιδικό βιβλίο, αυτό που τα παιδιά διαβάζουν στις ελεύθερες ώρες τους, χωρίς τον πειθαναγκασμό που συνοδεύει τα σχολικά εγχειρίδια, συχνά βαρετά.

Έως τότε τα Ελληνόπουλα διάβαζαν βιβλία μεταφρασμένα κυρίως από την ευρωπαϊκή παιδική λογοτεχνία, που τα έφερνε σε επαφή με ένα κόσμο ξένο και άσχετο προς τη δική τους εθνική παράδοση. Η Π. Σ. Δέλτα επιχειρεί , με επιτυχία, να γράψει παιδικά βιβλία με θέματα ελληνικά, σε μια γλώσσα κατανοητή, ελκυστική, αυτή που μιλούν τα παιδιά, αυτή που μιλούμε όλοι μας [που] δεν είναι η κανονισμένη γλώσσα του Ψυχάρη, αλλά η ανακατωμένη αυτή, όπου καθαρεύουσα και δημοτική γίνεται μια σαλάτα (επιστολή της του 1910 στον Φωτιάδη).

Αυτή η πρωτοβουλία, συνδυασμένη με την ιδέα να προσφέρει στα Ελληνόπουλα την ελληνική ιστορία μέσα από τη μυθιστορηματικήν αφήγηση, την οδηγεί σε ενδιαφέρουσες και πρωτότυπες για την εποχή επιλογές, με αποτέλεσμα μια τριλογία, όπου ο μακεδονικός χώρος, τότε ακόμη υπόδουλος, είναι το πεδίο δράσεως των ηρώων της. Έτσι τυπώνει το 1909 το πρώτο της βιβλίο (Για την πατρίδα). Το 1911 κυκλοφορεί το δεύτερο έργο της (Στον καιρό του Βουλγαροκτόνου). Και τα δύο είναι εμπνευσμένα από τη βυζαντινή εποποιΐα, για την οποία ενημερώθηκε από το έργο του Gustave Schlumberger. L’ épopée byzantine… (1896-1905). Το 1937 κυκλοφορεί το τρίτο βιβλίο της τριλογίας με τίτλο Στα μυστικά του Βάλτου. Θέμα του ο Μακεδονικός Αγώνας. Επισήμως ο αγώνας αυτός είχε λήξει το 1908, αλλά εζούσαν ακόμη πολλοί από τους Μακεδονομάχους, που είχαν πολεμήσει τους κομιτατζήδες στο Βάλτο (λίμνη των Γιαννιτσών) και εγνώριζαν πολύ καλά τις άγριες συνθήκες εκείνου του πολέμου.

Διαβάζοντας σήμερα αυτό το βιβλίο ντοκουμέντο σε συνδυασμό με όσα πλέον γνωρίζουμε επισήμως για τον Μακεδονικόν Αγώνα, διαπιστώνουμε με πόσην ευσυνειδησία η Δέλτα συνέλεξε και πόσο μαστορικά αξιοποίησε το υλικό της. Έρευνα στο Αρχείο του Μακεδονικού Αγώνα του Υπουργείου Εξωτερικών, συγκέντρωση φωτογραφιών και επιστολών, καταγραφή αναμνήσεων των αγωνιστών κ. λπ. Έτσι συγκρότησε ένα δικό της Αρχείο, από το οποίο επέλεξε ό,τι έκρινε απαραίτητο για τη σύνθεση του βιβλίου της. Μετά το θάνατό της (Μάιος 1941) η οικογένειά της κατέθεσε αυτό το Αρχείο στο ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου στη Θεσσλονίκη.

Η Δέλτα συνέπλεξε στα βιβλία της αριστοτεχνικά το ιστορικό και το μυθιστορηματικό στοιχείο, εγχείρημα δύσκολο. Διότι, όταν η λογοτεχνία εισβάλλει στην Ιστορία, ο συγγραφέας έρχεται αντιμέτωπος με διλήμματα. Πόσο χώρο θα παραχωρήσει στην Ιστορία και πόσο στη φαντασία; Πώς θα παντρέψει το πραγματικό με το φανταστικό κατά τρόπο πειστικό; Έχει δικαίωμα να παραποιήσει, να πλαστογραφήσει γεγονότα και πρόσωπα που η ιστορική έρευνα έχει καθιερώσει και είναι πλέον δεδομένα; Πώς θα κατορθώσει να βυθιστεί στο χρόνο, να ταξιδέψει στο παρελθόν, να αναστήσει πρόσωπα και γεγονότα συχνά λησμονημένα και να στήσει δίπλα τους τα δικά τους πλάσματα, τα δημιουργημένα από το δικό του πάθος; Είναι αλήθεια ότι όσο λιγότερα ιστορικά στοιχεία έχουμε για μιαν εποχή, τόσο πιο ελεύθερα μπορούμε να κινηθούμε και να παραχωρήσουμε στη φαντασία τη μερίδα του λέοντος. Όταν όμως συμβαίνει το αντίθετο, προβάλλουν οι δεσμεύσεις.

Ωστόσο όταν ο συγγραφέας δηλώνει ότι παρουσιάζει μυθιστόρημα και όχι ιστορική διατριβή, ο αναγνώστης είναι ειδοποιημένος, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι εγκρίνουμε την παραποίηση.

Τι παρακινεί τη συγγραφέας να ασχοληθεί με τόσο πάθος με τη Μακεδονία; Είναι η επίγνωση ότι η ανέκαθεν αυτή ελληνική περιοχή έχει προκαλέσει την απληστία των βορείων μας γειτόνων, είναι η επιρροή του Ίωνος Δραγούμη, για τον οποίον έτρεφε κάτι περισσότερο από θαυμασμό και ο οποίος νοιαζόταν τόσο πολύ για τη Μακεδονία;

Εδώ πρέπει να αναφέρουμε ότι η Π. Σ. Δέλτα δεν είναι η μόνη που συγκινήθηκε και κατανόησε τη σημασία της Μακεδονίας για την Ελλάδα.

Δίκαιο είναι να αναφέρουμε τον πραγματικό χρονικογράφο του Μακεδονικού Αγώνα, τον Μοναστηριώτη Γεώργιο Μόδη, του οποίου οι Μακεδονικές ιστορίες, που είδαν το φως μεταξύ 1920 και 1975 καλύπτουν 24 τόμους, καθώς και το άλλο του έργο Στα μακεδονικά βουνά (έκδ. 1930), σωστό μεταλλείο, για όποιον θέλει να μυηθεί στο κλίμα εκείνης της εποχής. Από τους νεώτερους ενδεικτικά αναφέρω ότι ο Νικόλαος Γαβριήλ Πεντζίκης έγραψε τις Εκκλησιαστικές μορφές στον Μακεδονικόν Αγώνα, ο Νίκος Μπακόλας μας έδωσε το πεζογράφημα Η κεφαλή, ο δε Νίκος Τριανταφυλλόπουλος ετύπωσε ένα Ανθολόγιο για τον Παύλο Μελά. Ασφαλώς και άλλοι, παλαιότεροι και νεώτεροι, όχι λιγότερο σημαντικοί, εμπνεύσθηκαν από τον ανορθόδοξο εκείνο πόλεμο και έφεραν τους Μακεδονομάχους κοντά σε μεγάλους και παιδιά.

Για την Π. Σ. Δέλτα, όποιο και αν ήταν το κίνητρο, η βασική δυσκολία συνίστατο στο γεγονός ότι έπρεπε να γράψει για γεγονότα σύγχρονά της, και να τα αποδώσει με ευθυκρισία. Στην Αλεξάνδρεια, όπου έζησε και μεγάλωσε, έφθαναν οπωσδήποτε ειδήσεις για τα συμβαίνοντα στη Μακεδονία και η οικογένεια Μπενάκη δεν έμενε αδιάφορη. Στα βιβλία της η συναισθηματική φόρτιση είναι έκδηλη. Το πάθος της για ό,τι ελληνικό υπερβαίνει τα συνηθισμένα όρια. Προφανώς η κοσμοπολίτική ανώτερη κοινωνία της Αλεξάνδρειας, που υιοθετούσε κατά κανόνα την αγγλική νοοτροπία σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής, δεν την εύρισκε κατά βάθος σύμφωνη. Δεν θέλησε ποτέ να αλλοτριωθεί, να απεμπολήσεις την ελληνική της ταυτότητα. Σε αυτές τις πεποιθήσεις οφείλουμε την απόφασή της να γράψει βιβλία για τα Ελληνόπουλα με θέματα ελληνικά. Και έτσι ανανέωσε στον ελληνικό χώρο το παιδικό βιβλίο. Τα βιβλία της διαβάζονται ακόμη και σήμερα και εξακολουθούν να γοητεύουν, διότι οι πρωταγωνιστές διαθέτουν όλα τα προτερήματα του αληθινού ήρωα: ανδρεία, αλλά κυρίως μεγαλοφροσύνη, ευγένεια ψυχής, αφοσίωση στο καθήκον. Τα μηνύματα που εκπέμπει είναι διαχρονικά, μιλούν στις καρδιές των εφήβων κυρίως, που σήμερα δυστυχώς βομβαρδίζονται από τηλεοπτικά ανδρείκελα, ξενόφερτους τύπους, προϊόντα ξένης υποκουλτούρας.

Κάποιοι σήμερα βρέθηκαν να παρατηρήσουν ότι η Π. Σ. Δέλτα δεν αποφεύγει στα έργα της σκηνές βίας, ιδιαίτερα Στα μυστικά του Βάλτου, γεγονός που , κατά τη γνώμη τους, τα καθιστά κατά κάποιο τρόπο ακατάλληλα για παιδιά. Πράγματι υπάρχουν πολύ λίγες τέτοιες σκηνές. Οι κριταί θα έπρεπε να στρέψουν το βέλη τους προς άλλα έντυπα και την Τηλεόραση, κρατική και μη, και να  απευθύνουν κάποιες συστάσεις στους υπευθύνους των προγραμμάτων, δεδομένου ότι η εικόνα ασκεί πολύ εντονώτερη επίδραση από το κείμενο. Στο έργο της Π. Σ. Δέλτα οι βίαιες σκηνές δεν σημαίνουν βία για τη βία, εντάσσονται στο πλαίσιο ενός αγώνα για κάτι υψηλό, όπως είναι η πατρίδα, η φιλία κ. λπ. Ακόμη και η αυτοκτονία του Γρέγου (Στα μυστικά του Βάλτου) έχει χαρακτήρα αλτρουϊστικό.

Η Π. Σ. Δέλτα στέλλει στα Ελληνόπουλα μηνύματα διαχρονικά. Με τις ξεκάθαρες αρχές της (φιλοπατρία, τιμή, ειλικρίνεια, καθήκον κ. λπ.) είναι και θα είναι κατάλληλη για όλες τις εποχές. Χωρίς να έχει σπουδάσει παιδαγωγικά, χάρη στα πνευματικά και ηθικά της προσόντα, έχει καταστεί παιδαγωγός.

Στις μέρες μας που αφθονεί το παιδικό βιβλίο, αξιόλογο και μη, τα έργα της Π. Σ. Δέλτα εξακολουθούν να κατέχουν ξεχωριστή θέση, παρά τις δεκαετίες που έχουν περάσει από τη συγγραφή τους μέχρι σήμερα. Αψηφούν το χρόνο ακριβώς επειδή τα «υλικά» τους είναι από εκείνα που διαπλάθουν σωστά τα νιάτα ενός έθνους.

Πηγή: Αγγελική Σκαρβέλη-Νικολοπούλου, Η Πηνελόπη Δέλτα και η Μακεδονία, Κήρυγμα και Ευχαριστία, εκδ. Αρμός, Αθήνα 2009, σσ. 511-514.